Ανήκει στην 33χρονη Δωροθέα Πινότση, την επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύτηκε από το Τμήμα Χημικής Μηχανικής και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Κέμπριτζ και η οποία κατέγραψε πώς εκδηλώνεται η νόσος Πάρκινσον – πρόκειται για μια σοβαρή νευροεκφυλιστική ασθένεια που «κλέβει» ποιότητα αλλά και χρόνια ζωής από τουλάχιστον 8 εκατ. εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο προκαλώντας τρέμουλο (συνήθως στα χέρια), ακαμψία, δυσκολία βάδισης και, σε κατοπινό στάδιο, άνοια.
Η ανακάλυψη, η οποία δημοσιεύτηκε την περασμένη Τρίτη στην έγκριτη επιθεώρηση «PNAS», ανοίγει σημαντική δίοδο στην ιατρική κοινότητα σε ό,τι αφορά τα «πως» και «γιατί» εκδηλώνεται η συγκεκριμένη νευροεκφυλιστική πάθηση αλλά και στην αναζήτηση και τη χορήγηση νέων θεραπειών.
«Φωτίζοντας τους μηχανισμούς πίσω από την εξέλιξη σοβαρών ασθενειών όπως αυτές του εγκεφάλου, στοχεύουμε στην εξέλιξη νέων μεθόδων τόσο για την έγκαιρη διάγνωσή τους όσο και για την αντιμετώπισή τους. Αυτό είναι και το πάθος και ο στόχος μου. Να συμβάλλω στην εξέλιξη τεχνικών που μπορούν να φωτίσουν ασθένειες» λέει στο «ΘΕΜΑ» η κυρία Πινότση. Η δική της ερευνητική διαδρομή για την αποκωδικοποίηση των ασθενειών του εγκεφάλου ξεκίνησε το 2006. Έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές της στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών του ΕΜΠ, έφυγε για την Ελβετία με υποτροφία από το ίδρυμα Ωνάση για να κάνει Διδακτορικό στην εφαρμοσμένη Φυσική στο τμήμα Φυσικής στο Ομοσπονδιακό Πολυτεχνείο της Ζυρίχης (ΕΤΗ).
Η ολοκλήρωση του διδακτορικού – και πιθανότατα η οικογενειακή επιρροή καθώς η μητέρα της είναι γιατρός, ο πατέρας της καθηγητής Αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ο αδελφός της ερευνητής Νευροεπιστημών στο ΜΙΤ της Βοστώνης- την οδήγησαν από τη φυσική σε μια άλλη επιστήμη, την ιατρική: «άρχισα να μελετώ τις ιδιότητες βιολογικών συστημάτων και οργανισμών αλλά και κάποιες λειτουργίες ή δυσλειτουργίες που συσχετίζονται με παθήσεις όπως οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις του εγκεφάλου. Γνωρίζουμε τόσο λίγα για τους μηχανισμούς αυτών των παθήσεων: πώς εμπλέκονται στη ”γέννηση” της ασθένειας, ποια είναι τα ενδιάμεσα στάδια και τι σκοτώνει τελικά τους νευρώνες. Αυτή η περιορισμένη γνώση εμποδίζει όμως την εξέλιξη τρόπων αντιμετώπισης και έγκαιρης διάγνωσης».
Η επιθυμία της να βαδίσει στο δύσβατο δρόμο Βιοφυσικής, της επιστήμης δηλαδή που αξιοποιεί τις φυσικές μεθόδους για την ιατρική επιστήμη, έγινε πραγματικότητα το 2012, οπότε η Ελληνίδα ερευνήτρια έλαβε υποτροφία από τον Εθνικό Οργανισμό Έρευνας της Ελβετίας (Swiss National Science Foundation, SNF)) για να συμμετάσχει σε επιστημονική ομάδα του βρετανικού πανεπιστημίου Cambridge με αντικείμενο τις νευροεκφυλιστικές νόσους, Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ, μέσα από την εξέλιξη νέων τεχνικών οπτικής μικροσκοπίας. «Έτσι, με τις γνώσεις που είχα αποκτήσει και τις τεχνικές που είχα αναπτύξει στο Διδακτορικό μου, άρχισα να μελετώ βασικές φωτοφυσικές ιδιότητες βιολογικών συστημάτων, και τους μοριακούς μηχανισμούς σε επίπεδο πρωτεϊνών που σχετίζονται με τα πρωταρχικά στάδια εξέλιξης της νόσου Πάρκινσον» εξηγεί.
Η νόσος Πάρκινσον προκαλείται, όταν πρωτεΐνες παίρνουν αφύσικα σχήματα και, προσκολλώμενες μεταξύ τους, σχηματίζουν τελικά ινίδια αμυλοειδούς, γνωστά και ως σωμάτια Lewy, το «σήμα κατατεθέν» της πάθησης.
Χρησιμοποιώντας ένα οπτικό μικροσκόπιο υπερ-υψηλής ανάλυσης, η ομάδα κατάφερε να μελετήσει σε πραγματικό χρόνο σε νευρώνες αρουραίων τη συμπεριφορά των διαφορετικών μορφών μιας πρωτεϊνης, της άλφα-συνουκλεΐνης, η οποία έχει καταλυτικό ρόλο στην νόσο Πάρκινσον. Από την παρατήρηση σε νανοκλίμακα διαπιστώθηκε ότι η πρωτεΐνη, η άλφα-συνουκλεΐνη, ανάλογα με την τρισδιάστατη δομή που παίρνει κάθε φορά, μπορεί να λειτουργεί είτε προστατευτικά είτε τοξικά στα κύτταρα.
«Τα ευρήματά μας αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουμε τη νόσο, επειδή δείχνουν ότι η ζημιά στους νευρώνες μπορεί να συμβεί, όταν απλώς υπάρχει έξτρα αφύσικη πρωτεΐνη άλφα-συνουκλεϊνη στο κύτταρο. Είναι αυτή η πρόσθετη ποσότητα της εν λόγω πρωτεϊνης που φαίνεται να προκαλεί τις τοξικές επιδράσεις, που έχουν ως συνέπεια τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων» εξηγεί η ερευνήτρια, και προσθέτει ότι «με αυτές τις οπτικές τεχνικές μπορούμε πραγματικά να δούμε λεπτομέρειες που δεν ήμασταν σε θέση να δούμε πριν, έτσι πιθανώς θα καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε την τοξική δράση σε πρώιμο στάδιο».
Όσο ενθουσιασμένη είναι για την όχι μακρινή προοπτική της έγκαιρης διάγνωσης ή και αντιμετώπισης της νόσου Πάρκινσον η 33χρονη φυσικός από την Καισαριανή, τόσο συγκρατημένη γίνεται όταν η συζήτηση περιστρέφεται στην Ελλάδα και στην σκληρή πραγματικότητα που βιώνουν οι συνομήλικοι και οι συνάδελφοί της. «Με λύπη βλέπω τη σημερινή κρίση στην Ελλάδα και το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του ενεργού δυναμικού μας και κυρίως των νέων επιστημόνων ωθείται στο εξωτερικό» λέει. Άλλωστε και η ίδια το 2006 που έφυγε για την Ελβετία πίστευε ότι η διαμονή της θα ήταν προσωρινή και βραχεία στην αλλοδαπή. Πλέον θεωρεί ότι βρίσκεται σε δρόμο χωρίς (άμεση) επιστροφή: «τώρα όμως αισθάνομαι ότι οι προοπτικές επιστροφής είναι πολύ δύσκολες. Και είναι κρίμα γιατί αξίζει η χώρα μας να συμβαδίσει με τις άλλες χώρες στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις που συντελούνται. ‘Έχουμε το δυναμικό, έχουμε τους νέους με ενθουσιασμό, όνειρα, παιδεία και βάσεις. Δεν έχουμε όμως την ευκαιρία να έρθουμε πίσω και να δημιουργήσουμε κάτι νέο, κάτι σημαντικό».
