Για την ακρίβεια, είναι «τρεις συν μία» οι γυναίκες που… υποσκάπτουν, με τον τρόπο της η καθεμιά, τα θεμέλια του «ελληνικού πατριωτικού μετώπου των υπεύθυνα ανυπάκουων ευρωπαϊστών» όπως συστήνεται το ΜέΡΑ25: οι βουλευτίνες Κωνσταντίνα Αδάμου, Αγγελική Αδαμοπούλου και Φωτεινή Μπακαδήμα, που αποχώρησαν από το κόμμα, καταγγέλλοντας ανοιχτά -τουλάχιστον οι δύο πρώτες- φαινόμενα νεποτισμού, αρχηγισμού και ιδιοκτησιακής λογικής, συν η σύζυγος του κ. Βαρουφάκη, η καλλιτέχνιδα που φαίνεται να κατέχει άτυπο μεν, αλλά επικυρίαρχο, τρόπον τινά, ρόλο στο κόμμα, Δανάη Στράτου.
«Αγάπη μου, έκλεισα τις τράπεζες»
Κομματικά στελέχη που έφυγαν κακήν κακώς από το κόμμα, έχουν εξαπολύσει κατά καιρούς σφοδρές κατηγορίες εναντίον της «οικογενειοκρατίας», με σαφείς αιχμές στην κομψή, με το ιδιαίτερο στυλ κυρία Στράτου. Οι καταγγελίες αυτές είναι ενδεικτικές του βεβαρημένου κλίματος και της δυσανασχέτησης για τον τρόπο που διοικεί ο κ. Βαρουφάκης το ΜέΡΑ25, έχοντας ως πρωτοσύμβουλο τη σύζυγό του. Η οποία τού παρέχει, ως φαίνεται, πολύτιμες συμβουλές και τον στηρίζει σε κάθε βήμα, έχοντας άποψη για όλα – οι συζητήσεις του τύπου «αγάπη μου, έκλεισα τις τράπεζες» έχουν γράψει άλλωστε ιστορία, όπως και κάθε δημόσια κοινή εμφάνισή τους αφήνει τους πάντες ενεούς.
Το ΜέΡΑ25 δείχνει να παραπαίει τον τελευταίο καιρό, δεχόμενο ισχυρά εσωκομματικά πλήγματα, αφού η αποσύνθεση δείχνει να μην έχει τέλος.
Μετά τις θεαματικές αποχωρήσεις δύο βουλευτίνων του, της Κωνσταντίνας Αδάμου το 2021 και της Αγγελικής Αδαμοπούλου τον περασμένο Μάρτιο, κούνησε μαντίλι προ ημερών και μία τρίτη, η Φωτεινή Μπακαδήμα, που θεωρούνταν η πιο στενή ίσως συνεργάτιδα του κ. Βαρουφάκη τα τελευταία χρόνια.
Τρεις αποχωρήσεις και μάλιστα γυναικών, μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα με εκκωφαντικές κατηγορίες, είτε επισήμως, είτε στο παρασκήνιο, προκαλούν τεράστια ερωτηματικά για τον τρόπο που λειτουργεί το κόμμα, αλλά και τροφοδοτούν συζητήσεις και σενάρια για ένα γκρίζο μέλλον του σχήματος, που ιδρύθηκε τον Μάρτιο του 2018 και έναν χρόνο μετά έκανε την έκπληξη μπαίνοντας στη Βουλή. Αν και οι ψηφοφόροι του ΜέΡΑ25 είναι πρωτίστως φαν του κ. Βαρουφάκη και ίσως να μην ενδιαφέρονται τόσο για το τι είδους κόμμα έχει, εμφιλοχωρεί πάντα ο κίνδυνος να προκύψει η εικόνα ενός πολιτικού χώρου που δεν τα πάει καλά με τις γυναίκες, αλλά ούτε και με τις δημοκρατικές διαδικασίες και αυτό να αποβεί μοιραίο στις κάλπες της επόμενης άνοιξης.
Και μάλιστα, σε μια ειρωνεία της κοινοβουλευτικής ιστορίας, προκύπτει το εξής παράδοξο: Η πολιτική επιβίωση του ΜέΡΑ25 απειλείται από γυναίκες στελέχη, παρότι είναι το μοναδικό κόμμα, ενδεχομένως και από την απαρχή του ελληνικού κράτους, που κατάφερε να εκλέξει περισσότερες βουλευτίνες από άνδρες βουλευτές: η αρχική Κοινοβουλευτική Ομάδα των εννέα μελών τον Ιούλιο του 2019 είχε πέντε γυναίκες και τέσσερις άνδρες! Μα, και το να αποχωρεί το ένα τρίτο της κοινοβουλευτικής δύναμης ενός κόμματος, πάλι για ρεκόρ πάει. Πλέον διαφαίνεται στον ορίζοντα ακόμα και το δυσάρεστο ενδεχόμενο το ΜέΡΑ25 να μη διαθέτει στον δρόμο προς τις εκλογές καν Κοινοβουλευτική Ομάδα, εφόσον οι αποχωρήσεις συνεχιστούν και μείνει το κόμμα με λιγότερους από πέντε βουλευτές, κάτι που θα σημαίνει ότι ο κ. Βαρουφάκης δεν θα θεωρείται κοινοβουλευτικός αρχηγός.
Οι… ολιγάρχες και το κονκλάβιο
Ακόμα και οι συνωμοσιολογικές ερμηνείες που δίνει, υπό τη μορφή βαρύγδουπων καταγγελιών, για να δικαιολογήσει τις αποχωρήσεις, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για σχέδιο των… ολιγαρχών να διαλύσουν το κόμμα του, παραπέμπουν στις ημιπαρανοϊκές αναλύσεις του, της μαρτυρικής περιόδου του 2015, για τη διαγραφή του χρέους, τη σύγκρουση με την τρόικα και τη ρήξη με τους δανειστές – αναλύσεις που έγιναν πολιτικές πράξεις και οδήγησαν τη χώρα στο χείλος του γκρεμού.
Περισσότερο φαίνεται να οφείλεται όλη η κρίση και η φουρτούνα που χτυπά το καράβι του ΜέΡΑ25 στη ραγδαία μετατροπή του σε ένα κλασικό αρχηγικό κόμμα, παρά τις μελιστάλαχτες διακηρύξεις περί ανοιχτού, δημοκρατικού, συμμετοχικού και… συμπεριληπτικού κινήματος. Η δε εμμονή ορισμένων κεντρικών στελεχών του να περιορίζουν εμμονικά την πολιτική ατζέντα του κόμματος σε θέματα, όπως η «κρατική καταστολή» ή οι ακατάληπτες πολλές φορές περιβαλλοντικές θεωρίες, σε συνδυασμό με μια αντάρα για την οικονομία και τα εθνικά θέματα, προκαλούν γκρίζες ζώνες στην ταυτοτική υπόσταση ενός, υποτίθεται, ανατρεπτικού και «από τα κάτω» κινήματος, στο οποίο οι αποφάσεις λαμβάνονταν από έναν και ολοένα πιο κλειστό κύκλο ανθρώπων του κ. Βαρουφάκη.
Το Μέτωπο Ευρωπαϊκής Ρεαλιστικής Ανυπακοής, όπως είναι το ευρηματικό, στα όρια της επίδειξης πνεύματος, όνομά του, φαίνεται να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα λειτουργίας και συλλογικότητας. Κι αυτό είναι κυρίως η γενεσιουργός αιτία των φυγόκεντρων τάσεων.
Πέρα από την ιδιαίτερη παρουσία και τον ρόλο της κυρίας Στράτου, γύρω από τον κ. Βαρουφάκη έχει διαμορφωθεί με τον καιρό μια κλειστή ομάδα που συμπεριφέρεται περίπου με ιδιοκτησιακή λογική και πλήρη υποταγή στον αρχηγό. Στον κύκλο του βαρουφακικού Κάμελοτ, πρώτοι ιππότες θεωρούνται ο ηθοποιός με τις πιο παραστατικές, στα όρια του δράματος, ομιλίες του στη Βουλή, Κλέων Γρηγοριάδης, και ο εναλλακτικός, σφόδρα αντισυμβατικός, Κρίτων Αρσένης. Κοντά στην ηγεσία θεωρείται και η νεαρή βουλευτίνα Μαρία Αμπατζίδη -ίσως και υπό τον φόβο μη φύγει κι αυτή- που θεωρείται της… αμεσοεπιρροής (κατά το… αμεσοδημοκρατία, που είναι από τους πιο αγαπημένους λεκτικούς όρους στο κόμμα) του κ. Γρηγοριάδη! Διακριτό ρόλο διαδραματίζουν στο κόμμα η αντιπρόεδρος της Βουλής και η πιο έμπειρη της Κοινοβουλευτικής Ομάδας Σοφία Σακοράφα με τον σύζυγό της Κώστα Μπιτσάνη, που ήταν μέχρι πρότινος συντονιστής του ΜέΡΑ25. Αποφεύγουν πάντως να ταυτιστούν σε όλους τους χειρισμούς με τον κ. Βαρουφάκη.
Ο αιφνιδιασμός με τη Φωτεινή
Η αλήθεια είναι πως η αποχώρηση και ανεξαρτητοποίηση της Φωτεινής Μπακαδήμα την περασμένη εβδομάδα πόνεσε περισσότερο από κάθε άλλη στο σύντομο παρελθόν του ΜέΡΑ25. Για δύο λόγους: Η βουλευτής της Β’ Πειραιά ήταν από χρόνια κοντά στον κ. Βαρουφάκη και σύμβουλός του στο υπουργείο Οικονομικών από την πρώτη κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ το 2015. Δίπλα της ο αρχηγός του ΜέΡΑ25 έμοιαζε να έχει έναν ρόλο πατρικής φιγούρας και εκείνη να του το ανταποδίδει με αφοσίωση και θαυμασμό – ίσως και επειδή είχε δύσκολα παιδικά χρόνια και προβληματική σχέση με τον πατέρα της, όπως λέγεται. Ο κ. Βαρουφάκης είχε φροντίσει να «εγγυηθεί» την εκλογή της, καθώς έθεσε υποψηφιότητα και ο ίδιος στη Β’ Πειραιά, ενισχύοντας το ενδεχόμενο να κερδίσει έδρα το κόμμα του στην περιοχή και τελικώς προτίμησε να γίνει βουλευτής στην Α’ Θεσσαλονίκης, αφήνοντας εκτός τη Σοφία Φουντουκίδου και στέλνοντας στη Βουλή την κυρία Μπακαδήμα.
Και δεύτερον, διότι η έξοδος από το «μαντρί» έγινε λίγους μήνες πριν από τις εκλογές, που αναμένεται να διεξαχθούν σε κλίμα πόλωσης και κάθε αναταραχή αυτού του είδους, αλλά και απώλεια τέτοιας σημασίας, μπορεί να αποδειχτεί κρίσιμη και καθοριστική, καθώς ενισχύει, πέραν των άλλων, και τη θεωρία της χαμένης ψήφου.
Με την κυρία Μπακαδήμα φαίνεται να υπήρξε έντονο παρασκήνιο τους τελευταίους μήνες και για όσους παρακολουθούσαν τα πράγματα από κοντά, η ρήξη έχει λογική εξήγηση. Η 41χρονη βουλευτίνα με τις σπουδές στις Πολιτικές Επιστήμες, την Ιστορία και τη Μουσικολογία φαινόταν σε περισυλλογή και δυσθυμία, μάλλον εξαιτίας του γεγονότος ότι σταδιακά εξελίχθηκε σε άνθρωπο για όλες τις δουλειές της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΜέΡΑ25, αλλά μάλλον με μια υποτιμητική έννοια: ασχολιόταν κυρίως με τη «λάντζα» και όχι με τα σοβαρά νομοσχέδια και τις μεγάλες παρεμβάσεις του κόμματος, που τα αναλάμβαναν «οι άλλοι, οι μεγάλοι».
Στην τελευταία συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΜέΡΑ25, λίγο πριν εγκαταλείψει το… καράβι, απέφυγε να τοποθετηθεί, ενώ φαινόταν ότι με το ζόρι εκπροσώπησε το κόμμα στη συζήτηση στη Βουλή για τον νέο Σωφρονιστικό Κώδικα, την καταψήφιση του οποίου επέλεξε ο κ. Βαρουφάκης, με την ίδια να έχει διαφορετική άποψη για πολλές διατάξεις. Η αποστασιοποίησή της από τα πράγματα του κόμματος είχε γίνει αντιληπτή και ο κ. Βαρουφάκης δεχόταν εισηγήσεις να τη διαγράψει, ισχυρίζονται τώρα συνεργάτες του δοκιμαζόμενου αρχηγού. Πάντως η απόφαση που πήρε να ανεξαρτητοποιηθεί δεν φάνηκε να είναι μια εύκολη διαδικασία για την κυρία Μπακαδήμα. Ενδεικτικό της συναισθηματικής φόρτισης που είχε είναι ότι απέφυγε να κάνει δηλώσεις, ακόμα και να εκδώσει αναλυτική ανακοίνωση για τους λόγους αυτής της κίνησης. Αντιθέτως, στην ηγεσία του ΜέΡΑ25 δεν βλέπουν κανένα συναισθηματικό στοιχείο στην όλη εξέλιξη. Αποδίδουν την αποχώρηση της κυρίας Μπακαδήμα στην υπονόμευση που κάνουν στο κόμμα «Ελληνες ολιγάρχες, επειδή τους κατονομάζει», όπως λένε.
«Δεν θεωρούμε ότι η αποχώρησή της είναι άσχετη με τις επιθέσεις που δέχεται το κόμμα το τελευταίο διάστημα από συμφέροντα και επιχειρηματίες. Διάλεξαν το timing», έλεγε με κατηγορηματικό ύφος βουλευτής του ΜέΡΑ25 σε συνομιλητές του προ ημερών.
«Κατανοώ ότι κάποιες, κάποιοι, μπορεί να μην αντέχουν τις επιθέσεις των ολιγαρχών, εμείς συνεχίζουμε, δεν θα κάνουμε πίσω στον αγώνα εναντίον της ολιγαρχίας», δήλωσε ο ίδιος ο κ. Βαρουφάκης. Αντίθετα με την ερμηνεία αυτή, όσες και όσοι αποχωρούν λένε ότι δεν αντέχουν τον ίδιο τον αρχηγό και τη διευθυντική ομάδα του κόμματος.
Οι αποχωρήσεις με βαριές κουβέντες
Οι ισχυρισμοί του κ. Βαρουφάκη και των συνεργατών του θα παρουσίαζαν ίσως κάποιο ενδιαφέρον και θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη αν δεν είχαν προηγηθεί, σε ανύποπτο χρόνο και πολύ πριν από την έξοδο της κυρίας Μπακαδήμα, οι αποχωρήσεις των άλλων δύο βουλευτίνων, αλλά και πολλών στελεχών, με καταγγελίες για νεποτισμό, αυταρχισμό, ακόμα και μπούλινγκ (!!!) εντός του κόμματος.
Η 36χρονη ιστορικός και φιλόλογος Κωνσταντίνα Αδάμου αποχώρησε από το ΜέΡΑ25 τον Ιούλιο του 2021, δηλώνοντας ότι επί δύο χρόνια είχε γίνει παρατηρητής «αντιδημοκρατικών, αντισυντροφικών, αντιδεοντολογικών και αυταρχικών συμπεριφορών που λάμβαναν χώρα τόσο προς εμένα όσο και προς άλλους συνοδοιπόρους μου».
Η βουλευτής Β’ Θεσσαλονίκης είχε εξ αρχής ταραγμένη σχέση με το κόμμα της. Λίγο μετά την εκλογή της έμεινε έγκυος και σε συνδυασμό με την πανδημία που ενέσκηψε στο μεταξύ, σταμάτησε να διαδραματίζει για εκείνο το διάστημα έναν πολύ ενεργό ρόλο, πράγμα που έκανε στελέχη του ΜέΡΑ25 να της ασκούν bullying, τραμπουκισμούς και mobbing, όπως κατήγγειλε η ίδια όταν επέλεξε να ανεξαρτητοποιηθεί.
Η κυρία Αδάμου ανέπτυξε στενές σχέσεις στη συνέχεια με το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝ.ΑΛ. και αναμένεται να είναι στα ψηφοδέλτιά του στις επικείμενες εκλογές.
Τον Μάρτιο του 2022, η αποχώρηση της Αγγελικής Αδαμοπούλου ήταν μια γροθιά στον φανταχτερό κόσμο του κ. Βαρουφάκη. Η εκλεγμένη στην Α’ Αθήνας δικηγόρος και καταγεγραμμένη ως «δικαιωματίστρια», που για πολλούς παραπέμπει σε μια «εκλεπτυσμένη Ζωή Κωνσταντοπούλου», περιέγραφε σε μια επιστολή-καταπέλτη τους λόγους που χωρίζουν οι δρόμοι της με τον κ. Βαρουφάκη. «Παρατηρώ το ΜέΡΑ25 να μεταμορφώνεται εσωτερικά από πολυσυλλεκτική και πολυφωνική συλλογικότητα σε μια κλειστή λέσχη εκλεκτών. Η ηγεσία του και συγκεκριμένα αρεστά της στελέχη επιχειρούν καθημερινά, αυταρχικά και αυθαίρετα να επιβάλλονται δίχως διάλογο και δίχως διαδικασίες…
Το ΜέΡΑ25 εμφανίζει σοβαρό έλλειμμα δημοκρατίας, αξιοκρατίας, ισότητας, υπευθυνότητας και διαφάνειας, πλεόνασμα οικογενειοκρατίας και νεποτισμού, πλεόνασμα διακριτικής μεταχείρισης υπέρ συγκεκριμένων βουλευτών και στελεχών και αντιφάσκει εντελώς, τόσο προς τις καταστατικές του αρχές όσο και προς το προσωπικό και πολιτικό μου αξιακό σύστημα. Εν ολίγοις, η αλλοτρίωση του ΜέΡΑ25 στον ίδιο του τον ιδεολογικό και ηθικό πυρήνα και η ιδιοκτησιακή λογική της παραγοντικής του ολιγαρχίας με έχουν αποξενώσει εντελώς από καιρό», έγραφε τότε η κυρία Αδαμοπούλου.
Η ηγεσία του ΜέΡΑ25 είχε δημοσιοποιήσει τότε έγγραφο-σεντόνι με παραδείγματα «αντισυντροφικής και ανερμάτιστης συμπεριφοράς» από την κυρία Αδαμοπούλου, για την οποία ισχυριζόταν ότι «διαφοροποιείτο συστηματικά σε καίρια πολιτικά ζητήματα» και έψαχνε να ανεξαρτητοποιηθεί από το πρώτο τρίμηνο της εκλογής της – ένας μύλος δηλαδή! Η ίδια παραμένει ανεξάρτητη και με μάλλον άδηλο πολιτικό μέλλον, καθώς κάποια σενάρια που την έφεραν να εντάσσεται στον ΣΥΡΙΖΑ δεν επιβεβαιώθηκαν και πιθανόν ούτε πρόκειται. Στο ενδιάμεσο των παραιτήσεων αυτών, αλλά και μέχρι το φετινό καλοκαίρι, την πόρτα της εξόδου άνοιξαν και πολλά άλλα στελέχη, όπως η Εύα Αμπατζή και η Μαρία Μποτονάκη, οι οποίες είχαν πολιτευτεί στην Α’ Αθήνας με τη δεύτερη να χαρακτηρίζει το ΜέΡΑ25 ως ένα «συστημικό κόμμα που αποτελεί σπουδαίο δεκανίκι των πολιτικών εξευτελισμού των πολιτών αυτής της χώρας».
Τον Ιούλιο του 2020 αποχώρησαν από το κόμμα ο συντονιστής Πάτρας Περικλής Φλωρόπουλος και οι υποψήφιοι βουλευτές το 2019 στην Αχαΐα, Αριστοτέλης Παναγόπουλος και Ράνια Νταλλή.
Σε κοινή ανάρτησή τους οι δύο πρώτοι «φωτογράφιζαν» την κυρία Στράτου, κάνοντας λόγο για οικογενειοκρατία, με «συζύγους, παιδιά, ανίψια που κατέχουν αρκετές έμμισθες θέσεις εντός του κόμματος», ενώ και η κυρία Νταλλή υποστήριζε ότι «οικογένειες και παρέες κυριαρχούν στο κόμμα».
Διαγραφές και αποχωρήσεις υπήρξαν και τον περασμένο Απρίλιο, με τον Ανδρέα Καραχάλιο από τον Νότιο Τομέα Αθήνας να μιλά για «πολιτικό σχηματισμό που αποδείχτηκε ότι διευθύνεται από μια ομάδα στερούμενη παιδείας Δημοκρατίας», ενώ δύο μήνες μετά ο συντονιστής Νεολαίας Δυτικής Ελλάδας Νίκος Τσακαρδάνος παραιτήθηκε κάνοντας λόγο για «διευθυντήριο, στελέχη-πιόνια και κλίκες».
Το αν όλα αυτά θα επηρεάσουν τελικώς την εκλογική τύχη του ΜέΡΑ25 και την πολιτική σταδιοδρομία του κ. Βαρουφάκη είναι από τα SOS θέματα των εκλογών. Ο ίδιος πάντως είχε επιλέξει εν μέσω αποχωρήσεων στελεχών του, το καλοκαίρι του 2020 και έχοντας παρέα τη σύζυγό του, να κάνει road trip με ένα… κάμπριο – όπως ακριβώς μοιάζει το κόμμα του, που μπάζει από παντού…
