Εκατομμύρια επενδύστουν στην gig economy και τα delivery χωρίς ανάλογα κέρδη – Πως επηρεάζεται η κοινωνία, η οικονομία, η απασχόληση και το περιβάλλον από τη νέα πρακτική και τι υποστηρίζει στέλεχος της πλατφόρμας Gorillas
Σε μια αποθήκη κοντά στο σταθμό Farringdon του κεντρικού Λονδίνου, οι εργαζόμενοι της startup delivery Gorillas δεν έχουν χρόνο για χάσιμο. Πετάγονται από ‘δω και από ‘κει, γεμίζοντας τα καρότσια με τις παραγγελίες των καταναλωτών. Παραγγελίες οι οποίες θα φτάσουν στην πόρτα μέσα σε 10 μόλις λεπτά, μέσω της χρήσης ηλεκτρικού ποδηλάτου.
Σύμφωνα με τον commercial director της εταιρείας, Matthew Nobbs, ο οποίος μίλησε στον Guardian: «φανταστείτε πως πάτε στο σούπερ μάρκετ για να αγοράσετε πρωϊνό. Θα πρέπει να πεταχτείτε μέχρι το αρτοποιείο για τα κρουασάν, μετά να βρείτε μαρμελάδες και πάλι πίσω στα ψυγεία για μπέικον, ή απλά να μπείτε στο app μας και να παραγγείλετε αυτό που θέλετε».
Η επανάσταση του γρήγορου delivery αποτελεί την πιο πρόσφατη μανία με την διευκόλυνση της καθημερινότητάς μας μέσω apps που βασίζονται σε μια στρατιά χαμηλόμισθων εργαζομένων. Εδώ και ένα χρόνο, οι εφαρμογές αυτές έχουν κατακλύσει τη Βρετανία. Εκτός από τη Gorillas, υπάρχουν οι Zapp, Getir, Weezy, Jiffy, GoPuff και YangoDeli, ενώ η Deliveroo ανακοίνωσε πρόσφατα συνεργασία με την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Waitrose η οποία υποστηρίζει πως πολλοί καταναλωτές ζητούν… επειγόντως πρόσβαση σε αβοκάντο.
Οι startups αυτές προϊδεάζουν για τη δημιουργία ενός κόσμους στον οποίο οι πλούσιοι δεν επιβαρύνονται από τσάντες με ψώνια. Η Gorillas έχει ανοίξει 25 αποθήκες στο Λονδίνο, εκτός από τα κέντρα στο Southampton, Manchester, Cambridge και Nottingham.
Αν και ο Nobbs δεν αποκαλύπτει τα δημογραφικά δεδομένα των καταναλωτών που χρησιμοποιούν την εφαρμογή, υποστηρίζει πως οι περισσότεροι εξ αυτών αναζητούν ποιοτικά και τοπικά προϊόντα. Η γκάμα των προϊόντων στα ράφια, όμως, υποδεικνύει ποιοι παραγγέλνουν. Επαγγελματίες με λίγο χρόνο στη διάθεσή τους αλλά άπλετα χρήματα: Τα πιο δημοφιλή προϊόντα της Gorillas είναι τα εμφιαλωμένα νερά, το αλκοόλ, οι μπανάνες και -προφανώς- τα αβοκάντο.
Οι καταναλωτές καλούνται να πληρώσουν υψηλότερες τιμές, και κόστος αποστολής ύψους 1,80 στερλίνων. Οι τιμές είναι αισθητά υψηλότερες από τα σούπερ μάρκετ.
Οι ιδρυτές των εφαρμογών αυτών επενδύουν τεράστια ποσά, ελπίζοντας για τεράστια κέρδη. Η Gorillas έχει επιτύχει αξιολόγηση $2,1 δισ παρά την ίδρυσή της το 2020, ενώ έχει ξοδέψει εκατομμύρια στερλίνες για επενδύσεις οι οποίες μέχρι τώρα δεν έχουν αποφέρει κέρδη.
Οι εφαρμογές αυτές χρηματοδοτούνται από venture capitalists με βαθειές τσέπες, θυμίζοντας την αρχική περίοδο λειτουργίας της Uber στη βρετανική αγορά, ενώ προσφέρουν τεράστιες εκπτώσεις για να προσελκύσουν νέους πελάτες.
Ένα από τα… περίεργα φαινόμενα που προκαλεί αυτή η ευκολία της παραγγελίας, όμως, είναι η αίσθηση πως η επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ αποτελεί -πια- αγγαρεία. Η Sirin Kale του πρακτορείου «The Guardian» την παρομοιάζει με την αίσθηση του να βρίσκεται κανείς στην economy class ενός αεροπλάνου, έχοντας βιώσει την εμπειρία της business class.
Το εάν οι εφαρμογές αυτές θα μπορέσουν να επιβιώσουν μακροπρόθεσμα είναι κάτι το άγνωστο. Η Uber δεν έχει καθαρά κέρδη, ενώ η ΙΡΟ της Deliveroo ήταν απογοητευτική.
Το όλο κόνσεπτ δεν είναι καινούριο. Ακόμη και σε μικρά χωριά, δεκαετίες πριν την κυκλοφορία των smartphones και των υπολογιστών, πολλοί εργαζόμενοι σε παντοπωλεία, καφενεία, κρεοπωλεία ή μανάβικα πραγματοποιούσαν delivery σε σπίτια καταναλωτών ή επιχειρήσεις με το αζημίωτο.
Οι περισσότερες μεγάλες πλατφόρμες, όπως Airbnb και Facebook δεν χρειάζεται να έχουν αποθήκες. Οι εταιρείες delivery, όμως, διαχειρίζονται αποθήκες που κοστίζουν πολλά, ή έχουν συνάψει συνεργασίες με σούπερ μάρκετ και μαγαζιά. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, η πληγείσα οικονομία είναι αυτή των τοπικών delivery και όχι ολόκληρης της βιομηχανίας των σούπερ μάρκετ.
Η αγορά, όμως, θα περιορίσει τον αριθμό των εφαρμογών. Η Getir πρόσφατα εξαγόρασε τη Weezy. Οι τιμές αναμένεται να αυξηθούν λόγω της απουσίας κερδοφορίας.
Ο Nobbs, όμως, υποστηρίζει πως η Gorillas δε θα αυξήσει τις τιμές της, αφού σε τέτοια περίπτωση οι καταναλωτές θα προτιμήσουν άλλες, ανταγωνιστικότερες εφαρμογές.
To πιθανό κοινωνικό και περιβαλλοντικό κόστος της μανίας αυτής του 21ου αιώνα με την ευκολία είναι πασιφανές. Η gig economy έχει πολλάκις κατηγορηθεί για εκμεταλλευτικές εργασιακές πρακτικές.
Οι εργαζόμενοι σε πλατφόρμες όπως Deliveroo και UberEats είναι αυτοαπασχολούμενοι, κάτι που σημαίνει πως δεν έχουν δικαιώματα πρόνοιας όπως πρόγραμμα συνταξιοδότησης και αναρρωτική, ετήσια ή γονική άδεια. Οι εργαζόμενοι αυτοί απλά δεν χαρακτηρίζονται ως εργαζόμενοι.
Αρκετές, όμως, είναι οι πλατφόρμες όπως η Gorillas οι οποίες έχουν διαφορετική προσέγγιση. Στη Βρετανία, οι εργαζόμενοι της συγκεκριμένης εταιρείας έχουν συμβόλαιο πλήρους απασχόλησης με ωρομίσθιο 11,5 στερλίνων, το οποίο είναι ο εθνικός μισθός διαβίωσης (NLW).
H Getir, από την πλευρά της, ανακοίνωσε πως δημιούργησε 3.000 νέες θέσεις πλήρους απασχόλησης στη Βρετανία, βάσει του NLW. Προσφέρει, επίσης, συνταξιοδοτικά προγράμματα στους εργαζομένους και άδεια με αποδοχές, κάτι που κάνει και η Jiffy.
Από την άλλη, τόσο η Gorillas όσο και αρκετές άλλες εταιρείες delivery, έχoυνι κατηγορηθεί για την εχθρική στάση τους προς τα συνδικάτα.
Το επόμενο πρόβλημα έχει να κάνει με το περιβάλλον. Αν και το μεγαλύτερο μέρος των εταιρειών χρησιμοποιούν ηλεκτρικά οχήματα ή ποδήλατα, η καλύτερη επιλογή για τη βιώσιμη ανάπτυξη θα ήταν η επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ με τα πόδια. Σύμφωνα με τον Dr. Julian Allen του University of Westminster, ακόμη κι αν χρησιμοποιούσαν 100% ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, το πρόβλημα της κίνησης στους δρόμους και της ασφαλούς οδήγησης με οδηγούς delivery που οδηγούν επικίνδυνα είναι αισθητό.
Παρ’ όλα αυτά, ένα είναι σίγουρο. Παρά τις ανησυχίες, παρά τα προβλήματα, η νέα εποχή των delivery έχει έρθει για να μείνει και κανείς μας δεν μπορεί να κάνει τίποτα γι αυτό ακόμη κι αν δε συμφωνεί με την πρακτική.
