Αυτή είναι συνήθως η πρώτη απορία που διατυπώνεται, όταν έρχεται στο φως (άλλη) μια υπόθεση ενδοοικογενειακής βίας. Άλλοτε βέλος στη φαρέτρα των διάφορων «δικηγόρων του διαβόλου» που προσπαθούν να δικαιολογήσουν εμμέσως τη βία κατά του θύματος – κάτι θα πρέπει να κρύβεται στην αδράνειά της, υπονοούν – κι άλλοτε ειλικρινής απορία ανθρώπων που πιθανώς δεν έχουν βιώσει ποτέ τους μια τέτοια κατάσταση, πρόκειται για μια από τις ισχυρότερες μορφές victim-blaming που επιβιώνουν μέχρι και σήμερα, καθώς με την πρώτη ματιά μοιάζει με ερώτημα που είναι αδύνατον να απαντηθεί.
Από την έλλειψη πόρων, μέχρι την απουσία δικτύου υποστήριξης και τις απειλές πως «εμάς θα μας χωρίσει μόνο ο θάνατος», αλλά και το αίσθημα εγκλωβισμού που συνήθως συνοδεύει την εμπειρία των θυμάτων, η απόφαση αυτού του «φευγιού» δεν είναι τόσο εύκολη όσο μοιάζει στο πρώτο άκουσμα.
«Κοινωνικές μεταβλητές, όπως η ηλικία, η οικονομική κατάσταση, το καθεστώς απασχόλησης, η εθνοτική καταγωγή κ.λπ. διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία λήψης απόφασης από την πλευρά των γυναικών να αντιμετωπίσουν και να μιλήσουν για την έμφυλη βία που υφίστανται», εξηγεί στο in.gr η κ. Θεοδοσία Τάνταρου-Κρίγκου, Πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ). «Πολλές φορές, η οικονομική εξάρτηση των γυναικών από τους συζύγους/συντρόφους τους αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα, προκειμένου να πάρουν την απόφαση να απομακρυνθούν από το κακοποιητικό περιβάλλον. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις απουσιάζει το υποστηρικτικό περιβάλλον και σε άλλες αισθάνονται ενοχικά για αυτό που τους συμβαίνει. Επιπλέον, σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα συνιστά ο φόβος που νιώθουν για το πώς θα τις αντιμετωπίσει η κοινωνία μετά την καταγγελία».
Άλλος ένας παράγοντας, σύμφωνα με την κ. Ελένη Χουβαρδά, ψυχοθεραπεύτρια στο Κέντρο Διοτίμα, είναι και η εσωτερίκευση της αίσθησης απαξίωσης που βιώνουν τα άτομα που έχουν υποστεί κακοποίηση, κάνοντας σκέψεις όπως: «Δεν ήμουν δυνατή, ποτέ δεν ήμουνα, έπρεπε να έχω φύγει και μισώ τον εαυτό μου για αυτό», «Δεν είμαι ικανή να θυμώσω, εγώ φταίω που δεν μπορώ να βάλω το όριο», «Δεν τα κατάφερα, απέτυχα σαν γυναίκα, σαν μάνα».
Σκέψεις όπως αυτές δεν γεννιούνται από τη μια μέρα στην άλλη. Είναι αποτέλεσμα του αποκαλούμενου «κύκλου της βίας», δηλαδή ενός μοτίβου συμπεριφορών που κάνει την εμφάνισή του σε κάθε κακοποιητική σχέση.
«Πρώτη είναι η φάση της “δημιουργίας της έντασης”», εξηγεί η κ. Νατάσα Κεφαλληνού, υπεύθυνη επικοινωνίας του Κέντρου Διοτίμα. «Εδώ κάνουν την εμφάνισή τους τα πρώτα σημάδια κακοποιητικών συμπεριφορών. Ο κακοποιητής σύζυγος/σύντροφος παρουσιάζει απροσδόκητα ξεσπάσματα θυμού για ασήμαντες αφορμές (π.χ. γιατί το φαγητό δεν ήταν έτοιμο στην ώρα του). Η γυναίκα πιστεύει ότι μπορεί να τον κατευνάσει αν είναι υποχωρητική και περιποιητική ή κρατώντας αποστάσεις. Η ίδια πνίγει τον θυμό της. Σταδιακά, η κατάσταση αρχίζει να ξεφεύγει από τον έλεγχο, με τον κακοποιητή να αυξάνει σταθερά την καταπίεση. Η φάση αυτή μπορεί να κρατήσει μεγάλο χρονικό διάστημα».
Δείτε επίσης: UNLOCK YOUR POWER – Εκστρατεία για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας στην Αθήνα
Στη συνέχεια, ακολουθεί το πιο τρομακτικό μέρος αυτού του φαύλου κύκλου: «Η φάση της έκρηξης», όπως επισημαίνει η κ. Κεφαλληνού. Τότε είναι που έρχονται τα σοβαρότερα επεισόδια κακοποίησης, με τον κακοποιητή να εκδηλώνει βάναυσες συμπεριφορές και το θύμα να συνειδητοποιεί ότι κάθε του αντίσταση θα χειροτερέψει την κατάσταση, καθώς δεν υπάρχει το περιθώριο για λογική συζήτηση με τον θύτη. Τότε είναι που υπάρχει και ο κίνδυνος πρόκλησης ανεπανόρθωτων σωματικών βλαβών ή ακόμη και γυναικοκτονίας. Η φάση αυτή κατά κανόνα διαρκεί από δύο έως σαράντα οκτώ ώρες.
«Πολλές γυναίκες τότε εγκαταλείπουν τον κακοποιητή», συνεχίζει η κ. Κεφαλληνού. «Άλλες πάλι, αδυνατώντας να ξεφύγουν αποστασιοποιούνται από την επίθεση και τον τρομερό πόνο που επιφέρει». Στη συνέχεια, έρχεται η «φάση της συμφιλίωσης», με την ένταση και τη βία να υποχωρούν και τον θύτη να «μεταμορφώνεται σε “άγγελο”», όπως λέει χαρακτηριστικά η κ. Κεφαλληνού, «να δείχνει μεταμέλεια, να προσφέρει δώρα και να υπόσχεται να μην το ξανακάνει. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν αναλαμβάνει ευθύνη για τις πράξεις του. Αντίθετα, επιμένει ότι η συμπεριφορά του θύματος τον εξώθησε στη βία».
Την κόλαση της ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και τον τρόπο που βρήκε τη δύναμη να «σπάσει» αυτό τον κύκλο, περιγράφει στο in.gr η Μαρία*, μια επιζώσα που κατόρθωσε να ξεφύγει από τον κακοποιητή της, λαμβάνοντας νομική βοήθεια από τη Διοτίμα:
«Ζούσαμε 7 χρόνια μαζί και έχουμε μια κόρη 5 χρονών. Από την αρχή της σχέσης μας ένιωθα ότι κάτι δεν πάει καλά. Από τους πρώτους μήνες υπήρχαν στιγμές που γινόταν «έξω φρενών». Ξαφνικά, χωρίς κανένα προφανή λόγο ούρλιαζε, έβριζε και έσπαγε πράγματα. Μου έλεγε ότι έτσι είναι ο χαρακτήρας του, «νευρικός», και λυπάται που ήμουν μπροστά στα ξεσπάσματά του. Αγχωνόμουν και στεναχωριόμουν αλλά προσπαθούσε να τον καταλάβω.
»Μετά τη συγκατοίκηση άρχισε να γίνεται επιθετικός και σε εμένα. Με κακοποιούσε ψυχολογικά, κάτι που κατάλαβα μετά. Με έλεγε “βρωμιάρα”, ότι δεν μεγαλώνω σωστά το παιδί μας, ότι δεν είμαι για τίποτα. Συνέχεια καυγάδες. Με απειλούσε: “Θα σου κόψω το λαρύγγι”, “θα σε πλακώσω στα μπουνίδια”, “δεν θα γλιτώσεις από τα χέρια μου”, “θα σου πάρω το παιδί”.
»Όταν επέστρεψα στη δουλειά, μετά την εγκυμοσύνη, απαίτησε να του δίνω τον μισθό μου. Εκεί αντέδρασα. Ήταν η πρώτη φορά που με χτύπησε. Μου είπε ότι θα κάνω αυτό που μου λέει. Στο νοσοκομείο μου είπε συγγνώμη, ότι δεν θα το ξανακάνει, ότι παρεκτράπηκε. Έκλαιγε. Τον πίστεψα! Με χτύπησε και άλλες φορές από τότε. Ήθελα να πεθάνω. Αισθανόμουν αφόρητη ντροπή. Δυστυχώς φρόντισε να με απομακρύνει από τις φίλες και τους συγγενείς και δεν είχα άνθρωπο να μιλήσω.
»Στο παιδί δεν ήταν βίαιος αλλά ούτε τρυφερός. Ήταν απών και δεν συμμετείχε καθόλου στο μεγάλωμα. Αποφασίζει μόνος τους για κάθε τι που το αφορούσε, αν θα πάρουμε babysitter ή θα το πάμε παιδικό. Δεν μπορούσα να πω την γνώμη του. Εκείνος ήξερε εγώ όχι.
»Στην πρώτη καραντίνα οι φάσεις χωρίς εντάσεις μειώθηκαν πάρα πολύ. Το παιδί άκουγε τις φωνές, τους καυγάδες. Ήταν αγχωμένο, φοβισμένο, ορισμένες φορές επιθετικό προς τα άλλα παιδιά. Σε ένα βίαιο επεισόδιο, η μικρή μπήκε στη μέση κλαίγοντας και την έσπρωξε τόσο δυνατά που έπεσε κάτω. Εκεί πήρα την απόφαση. Βρήκα ότι δύναμη είχα και μίλησα στον πατέρα και την αδερφή μου. Μου είπαν ότι θα με στηρίξουν σε όποια απόφαση πάρω. Η αδερφή μου έψαξε στο internet και βρήκε πληροφορίες. Από τον Απρίλιο άρχισα να επισκέπτομαι ένα συμβουλευτικό κέντρο. Σιγά-σιγά κατάλαβα τι μου συμβαίνει. Ξεθόλωσα.
»Επειδή δεν είχα καθόλου χρήματα μου πρότειναν να πάω στη Διοτίμα για νομική βοήθεια. Εκεί προχωρήσαμε μεθοδικά. Τον κατήγγειλα, ζήτησα να φύγει από το σπίτι μου και να μην μπορεί να προσεγγίσει το παιδί. Προσπάθησε πολλές φορές να με προσεγγίσει και να με πάρει με το καλό. Όταν έβλεπε ότι δεν κάνω πίσω άρχιζε τις απειλές. Αλλά δεν φοβήθηκα. Έχω ζητήσει διαζύγιο. Έμαθα τα δικαιώματα μου.
Αν και στην περίπτωση της Μαρίας ο οικονομικός παράγοντας έπαιξε κεντρικό ρόλο, θύτες και θύματα προέρχονται από κάθε κοινωνικοοικονομικό στρώμα, με το μοτίβο της απομόνωσης του θύματος από τον περίγυρό του, της διαστρέβλωσης της πραγματικότητας εκ μέρους του θύτη και του αισθήματος του εγκλωβισμού να επαναλαμβάνεται απαράλλαχτο.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα που αποδεικνύει περίτρανα ότι η ενδοσυντροφική βία δεν γνωρίζει ταξικά κριτήρια, είναι η δημόσια καταγγελία της FKA Twigs για συστηματική κακοποίηση εκ μέρους του πρώην συντρόφου της Shia LeBeouf. Η περιγραφή της Twigs για τα τεκταινόμενα στο σπίτι όπου συγκατοικούσαν, ελάχιστα διαφέρει από την οποιαδήποτε άλλη μαρτυρία κακοποίησης, παρά τους πρακτικά ανεξάντλητους πόρους που διαθέτει η καλλιτέχνης.
Στην μαρτυρία της Μαρίας, συναντάμε κι άλλο ένα στοιχείο με τεράστια σημασία: Έχει γραφτεί αμέτρητες φορές ότι στη διάρκεια των lockdown οι κλήσεις σε γραμμές στήριξης θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν δραματικά. Όμως αυτό δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα της όξυνσης των κακοποιητικών συμπεριφορών, αλλά και της ενίσχυσης της αίσθησης του κινδύνου των θυμάτων, που σε αρκετές περιπτώσεις τις οδήγησαν να αναζητήσουν βοήθεια για πρώτη φορά.
«Η αύξηση των καταγγελιών δεν μεταφράζεται πάντοτε ως έξαρση της βίας, αλλά ως αύξηση των γυναικών που αποφασίζουν να ζητήσουν βοήθεια και να γίνουν ορατές ή/και ακόμα να φέρουν στην επιφάνεια, να κάνουν ορατό το σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα της έμφυλης βίας», επισημαίνει η κ. Τάνταρου-Κρίγκου. «Να σημειωθεί, επίσης, ότι ένας άνδρας που δεν ήταν βίαιος προ καραντίνας, δεν έγινε ξαφνικά εξαιτίας της δύσκολης κατάστασης του lockdown. Βίαια ξεσπάσματα είχαν όσοι ήδη επέλεγαν αυτόν τον τρόπο να σχετίζονται με τη σύντροφό τους. Εξαιτίας όμως της παραμονής στο σπίτι η κατάσταση έγινε δυσκολότερη για τα θύματα. Από τις 14/3/2020 μέχρι και τις 18/11/2020 τα 14 Συμβουλευτικά Κέντρα που λειτουργούν από το ΚΕΘΙ δέχθηκαν 1.623 περιστατικά βίας/πολλαπλών διακρίσεων»
«Οι γυναίκες αυτές βρήκαν τη στήριξη που χρειάζονταν», συνεχίζει, «καθώς ήδη από το πρώτο lockdown η λειτουργία των Συμβουλευτικών Κέντρων προσαρμόστηκε με στόχο την προστασία των στελεχών μας, αλλά και των γυναικών που καταφεύγουν σε αυτά. Το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών παρέμεινε αμετάβλητο και οι όποιες δυσκολίες αντιμετωπίστηκαν. Για παράδειγμα, για το χρονικό διάστημα που μεσολαβούσε μέχρι να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες ιατρικές εξετάσεις των γυναικών που ήθελαν να εισαχθούν σε ξενώνα φιλοξενίας κακοποιημένων γυναικών, η Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας Φύλου εξασφάλισε προσωρινά καταλύματα για τη φιλοξενία τους και για τη φιλοξενία των παιδιών τους».
«Σε ορισμένες περιπτώσεις η ενίσχυση των συναισθημάτων της αγωνίας, του θυμού, της απελπισίας αλλά και των αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών ήταν ενδυναμωτική και βοηθητική για τα θύματα, γιατί τις κινητοποίησε να αντιδράσουν, να ενημερωθούν και να αναλάβουν έμπρακτη δράση έναντι της βίας που δέχονται», λέει η κ. Χουβαρδά. «Σε αυτό το πλαίσιο, με τη σταδιακή άρση των μέτρων περιορισμού της πρώτης καραντίνας, αλλά και στο δεύτερο lockdown, στο Κέντρο Διοτίμα παρατηρήσαμε αυξημένη προσέλευση γυναικών που υφίστανται χρόνια κακοποίηση σε πολλαπλά επίπεδα, αλλά και επιζωσών με πιο πρόσφατα βίαια περιστατικά, των οποίων τις συνέπειες αντιμετώπισαν άμεσα τα θύματα, ζητώντας νομική και ψυχοκοινωνική στήριξη. Απώτερη επιδίωξη του Κέντρου Διοτίμα, με την ψυχοκοινωνική και νομική βοήθεια που παρέχει, είναι η ενδυνάμωση των επιζωσών, ώστε να πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο της ζωής τους, να ορίζουν περισσότερου πού, πώς και με ποιον ζουν και, εντέλει, να ξεφύγουν από την κακοποιητική σχέση».
Μια συχνή παρανόηση στο ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας, είναι ότι όταν αναγνωρίζει κανείς ότι η απεμπλοκή των θυμάτων ενέχει τεράστιες δυσκολίες, είναι σαν να τις παραινεί να παραμείνουν με τον κακοποιητή τους. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, το στίγμα και η ντροπή που συνοδεύει την κακοποίηση είναι που γίνονται αιτίες περαιτέρω εγκλωβισμού τους. Με άλλα λόγια, η κατανόηση της κατάστασης εκ μέρους του κοινωνικού περιβάλλοντος των γυναικών – αλλά και του κοινωνικού συνόλου εν γένει – είναι παράμετρος ζωτικής σημασίας για την ενδυνάμωσή τους, που θα τους επιτρέψει να δραπετεύσουν από τον κύκλο της βίας.
«Ένα πράγμα που κάνει η κακοποίηση και το τραύμα που έρχεται από αυτή, είναι ότι κόβει τους δεσμούς και τις συνδέσεις, λόγω ντροπής, φόβου, σοκ, στίγματος και κοινωνικού ελέγχου του κακοποιητή», τονίζει η κ. Χουβαρδά. Έτσι τα θύματα «είναι πιθανό να διακόπτουν ή να εξαναγκαστούν να διακόψουν σχέσεις από το κοντινό τους περιβάλλον, αλλά και την ευρύτερη κοινότητα. Χάνουν την εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες σχέσεις, χάνουν την αυτοεκτίμησή τους. Χρειάζονται στήριξη για να επανακτήσουν την αυτονομία, τον αυτοέλεγχο».
Όμως προκειμένου να αφήσουν πίσω τους τη φρίκη της κακοποίησης, οι γυναίκες έχουν ανάγκη από πολλά περισσότερα από την κατανόηση των οικείων τους. Όπως εξηγεί στο in.gr η κ. Τάνταρου-Κρίγκου του ΚΕΘΙ, όταν τα θύματα αποφασίσουν ότι είναι έτοιμα να ζητήσουν βοήθεια «υπάρχουν οι κατάλληλες δομές (Συμβουλευτικά Κέντρα και Ξενώνες Φιλοξενίας, που θα τους προσφέρουν τη στήριξη που χρειάζονται για να οργανώσουν ένα σχέδιο διαφυγής από το κακοποιητικό περιβάλλον, με οργανωμένη και συστηματική συμβουλευτική στήριξη, με πλάνο ασφάλειας φροντίδα για να μπορέσουν να ενδυναμωθούν, ώστε να λάβουν οι ίδιες τις κατάλληλες αποφάσεις».
Το γεγονός ότι μιλάμε για τις γυναίκες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας δεν σημαίνει ότι οι άνδρες είναι πάντοτε ασφαλείς από αυτή. Ωστόσο, πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει έντονα έμφυλο χαρακτήρα, αντανακλώντας την ανισορροπία κοινωνικής ισχύος βάσει του φύλου και της σεξουαλικότητας. Έτσι, οι γυναίκες και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα κινδυνεύουν πολύ περισσότερο – ενώ παράλληλα οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες-θύματα συχνά παραμένουν αθέατοι και αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερο στιγματισμό, καθώς ο πόνος που έχουν βιώσει γίνεται κοινωνικά αντιληπτός ως αδυναμία. Εξαιτίας των προτύπων αρρενωπότητας που θέλουν τους άνδρες ισχυρούς και κυρίαρχους, τα θύματα αυτά ενδέχεται να φοβούνται πως αντί να βρουν στήριξη, αν μιλήσουν ανοιχτά θα γίνουν αντικείμενο χλευασμού.
Όπως τονίζει η κ. Κεφαλληνού, «Στον δείκτη Ισότητας των Φύλων για το 2020 βρίσκουμε την Ελλάδα στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ, με βαθμολογία οριακά πάνω από τη βάση (52,2/100) και 15,7 μονάδες χαμηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. Η κατάταξη της χώρας, μάλιστα, δεν έχει αλλάξει από το 2010, αν και υπάρχει βελτίωση του σκορ».
«Φυσικά, αυτά τα δεδομένα δεν αφήνουν πολλά περιθώρια για αισιοδοξία και καταδεικνύουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο ότι η έμφυλη ανισότητα στη χώρα μας καλά κρατεί», συνεχίζει. «Φωτίζουν δε το γεγονός ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο από φτώχεια, επωμίζονται κατά βάση την οικιακή εργασία και τη φροντίδα των μελών της οικογένειας, έχουν λιγότερο χρόνο και πολύ μικρότερη πρόσβαση σε θέσεις ευθύνης. Με βάση αυτά τα δεδομένα, δύσκολα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για μια κοινωνία “πιο δεκτική” σε ζητήματα ισότητας, ωστόσο δεν μπορεί να παραγνωριστεί ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια αργή αλλαγή νοοτροπιών: Για παράδειγμα, μεγαλύτερη ορατότητα και ευαισθητοποίηση σε ζητήματα έμφυλης βίας».
Το τελευταίο επιβεβαιώνει και η κ. Τάνταρου-Κρίγκη, η Πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΘΙ: «Όσο περνούν τα χρόνια οι άνθρωποι καταλαβαίνουν πως η βία δεν είναι ούτε προσωπικό θέμα, ούτε και θέμα ταμπού. Όλο και συχνότερα πρόσωπα του περίγυρού τους αποφασίζουν να ζητήσουν βοήθεια και να ομολογήσουν ή/και να καταγγείλουν τη βία. Για τη μεταστροφή αυτή καταλυτικό ρόλο έχουν διαδραματίσει οι υποστηρικτικές δομές του Δικτύου της ΓΓΔΟΠΙΦ για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών -τα Συμβουλευτικά Κέντρα, οι Ξενώνες Φιλοξενίας και η 24ωρη Τηλεφωνική Γραμμή 15900- καθώς και οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που υλοποιούνται επί του συνόλου του πληθυσμού, ανδρών και γυναικών».
Και αυτή η σταδιακή αλλαγή είναι που μας δίνει λόγους να ελπίζουμε.
Το ΚΕΘΙ λειτουργεί 14 Συμβουλευτικά Κέντρα στις πρωτεύουσες των 13 διοικητικών περιφερειών της χώρας (δυο στην περιφέρεια Αττικής, σε Αθήνα και Πειραιά) για γυναίκες που έχουν υποστεί έμφυλη βία/ή και πολλαπλές διακρίσεις. Τα 14 ΣΚ αυτά, μαζί με τα υπόλοιπα 28 που ανήκουν στους Δήμους όπου εδρεύουν, εντάσσονται στο Δίκτυο της ΓΓΔΟΠΙΦ για την πρόληψη και την καταπολέμηση της έμφυλης βίας κατά των γυναικών. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης σε γυναίκες θύματα βίας ή και πολλαπλών διακρίσεων, από εξειδικευμένο προσωπικό (σύμβουλο υποδοχής, ψυχολόγο, κοινωνική λειτουργό, νομικό).
Επίσης, στο Δίκτυο της ΓΓΔΟΠΙΦ ανήκει η τηλεφωνική γραμμή 15900, η οποία λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, κάθε μέρα, αλλά και οι Ξενώνες Φιλοξενίας γυναικών-θυμάτων βίας ή/και πολλαπλών διακρίσεων, καθώς και των παιδιών τους.
Το Κέντρο Διοτίμα παρέχει:
Ταυτόχρονα, η «Διοτίμα» υποστηρίζει επιζώσες και επιζώντες έμφυλης βίας από τον προσφυγικό πληθυσμό σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Λέσβο, Σάμο, και επεκτείνει τη δράση της σε Χίο, Κω και Λέρο.
Συγκεκριμένα παρέχει:
*Τα προσωπικά και δημογραφικά στοιχεία της γυναίκας δεν αντιστοιχούν στα πραγματικά, για να διασφαλιστεί η ανωνυμία της.
