Η ψηφιοποίηση της εργασίας που απαιτεί ανθρώπινο δυναμικό με συνδυασμένες δεξιότητες και γνώσεις από διαφορετικά γνωστικά πεδία, η τηλεργασία και γενικότερα οι τεχνολογίες της 4ης βιομηχανικής επανάστασης βρίσκονται στο επίκεντρο του special report του ΣΕΒ.
Συγκεκριμένα ο σύνδεσμος αξιοποιώντας τα πρακτικά παραδείγματα που παρουσίασαν οι ομιλητές σε σχετικό εργαστήριο, προτείνει έναν οδικό χάρτη για τη μετάβαση των επιχειρήσεων σε νέα μοντέλα λειτουργίας και εργασίας.
Όπως αναφέρει η έκθεση το 87% των επιχειρήσεων θεωρούν ότι η ψηφιοποίηση θα διαφοροποιήσει σημαντικά τον κλάδο τους, αλλά μόνο το 6% θεωρούν ότι μπορούν σήμερα να χαρακτηριστούν ως «ευέλικτες».
Θετικό είναι ότι το 50% των επιχειρήσεων βρίσκονται σε διαδικασία ανασχεδιασμού του τρόπου εργασίας, ωστόσο μόνο το 11% πιστεύει ότι θα καταφέρουν να γίνουν πραγματικά ευέλικτες και προσαρμοστικές.
• Περίπου 4 στις 10 θέσεις εργασίας στην ΕΕ θα μετασχηματιστούν σημαντικά εξαιτίας της τεχνητής νοημοσύνης και του αυτοματισμού σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP). Παράλληλα, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF), έως το 2025 ο νέος καταμερισμός των καθηκόντων μεταξύ ανθρώπων, μηχανών και αλγορίθμων θα έχει ως αποτέλεσμα την μετεξέλιξη 85 εκ. θέσεων εργασίας, αλλά και τη δημιουργία 97 εκ. νέων θέσεων με νέα χαρακτηριστικά. Είναι σημαντικό εύρημα της έρευνας δείχνει ότι το 85% των θέσεων του 2030 δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα.
• Με την πανδημία, η τηλεργασία αυξήθηκε από το 1,9%, στο 7%. Συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας έως και 50%, στη μείωση λειτουργικών εξόδων (προμήθειες, συντήρηση γραφείων, αναλώσιμα), στην προσέλκυση και διατήρηση προσωπικού νεότερων ηλικιών ενώ μειώνει το χρόνο και τα έξοδα μετακινήσεων και επιτρέπει μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ προσωπικού και εργασιακού βίου.
• Το 40% των εργαζομένων, χαμηλών αλλά και υψηλών προσόντων (στην ιατρική, τη μηχανική, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, κοκ) θα πρέπει να επανακαταρτιστεί για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών με γνωστικές και σύνθετες δεξιότητες.
Η εργασία σε ένα κόσμο που αλλάζει
Για τις επιχειρήσεις που υιοθετούν την τεχνολογική εξέλιξη στην επιχειρηματική τους λειτουργία, αυτό σημαίνει τη μετάβαση σε νέες, πιο ευέλικτες δομές και νέους τρόπους οργάνωσης, εκτέλεσης, διαχείρισης και αξιολόγησης της εργασίας στη βάση του τρίπτυχου «τεχνολογία – ευελιξία – ανθρωποκεντρικότητα». Οι επιχειρήσεις αξιοποιούν την τεχνολογία διασυνδέοντας πληροφοριακά συστήματα, εξοπλισμό και εργαζομένους, αλλά καλούνται και να προσαρμοστούν με μεγαλύτερη ευελιξία, λιγότερο ιεραρχικές δομές και μεγαλύτερη ομαδικότητα. Η εργασία επανασχεδιάζεται, ώστε να επικεντρώνεται σε διαδικασίες και στόχους για τη δημιουργία αξίας. Με την αυτοματοποίηση των εργασιών ρουτίνας, οι εργαζόμενοι στρέφονται σε πιο δημιουργικές και κομβικές για την επιχείρηση ασχολίες (πχ εντοπισμός προβλημάτων και ευκαιριών, εξεύρεση λύσεων).
Σύμφωνα με τη Deloitte, τo 70% των εργαζομένων επιζητούν τη δημιουργικότητα στην εργασία τους και πάνω από τα 2/3 θέτουν ως προτεραιότητα της επιλογής εργασίας το πλάνο εξέλιξης και εκπαίδευσης. Αυτά είναι μερικά από τα συμπεράσματα του εργαστηρίου με θέμα «Η Εργασία σε έναν κόσμο που αλλάζει» που διοργάνωσε στις 19/5 ο ΣΕΒ αλλά και ευρήματα της νέας μελέτης του ΣΕΒ για το μέλλον της εργασίας.
Οι τεχνολογίες αλλάζουν την εργασία και τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού
Η υγειονομική κρίση επιταχύνει την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών από τις επιχειρήσεις. Αλλάζει ο τρόπος που δουλεύουμε, αλλά και το αντικείμενο διαφόρων θέσεων εργασίας και επαγγελμάτων, ώστε το προσωπικό να εστιάζει σε δημιουργικές εργασίες, υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.
Οι νέες τεχνολογίες εξελίσσουν την ανθρώπινη εργασία. Η τεχνητή νοημοσύνη και η ανάλυση δεδομένων επιταχύνουν τη λήψη στρατηγικών αποφάσεων, τα ρομποτικά συστήματα RPA και οι «έξυπνοι εργασιακοί χώροι» αυτοματοποιούν εργασίες ρουτίνας, ενώ «Έξυπνοι» Ψηφιακοί Βοηθοί (chatbots) μέσω τεχνολογιών μηχανικής μάθησης και τεχνητής νοημοσύνης, παρέχουν εξατομικευμένη υποστήριξη και λύσεις σε εργαζομένους και πελάτες.
Υπολογίζεται πως, λόγω των νέων τεχνολογιών, το 40% των εργαζομένων, χαμηλών αλλά και υψηλών προσόντων (στην ιατρική, τη μηχανική, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, κοκ) θα πρέπει να επανακαταρτιστεί για διάστημα τουλάχιστον 6 μηνών. Παράλληλα, μειώνεται σημαντικά και ο ωφέλιμος χρόνος ζωής των δεξιοτήτων. Η τεχνολογική πρόοδος αυξάνει τη ζήτηση για εργατικό δυναμικό υψηλών προσόντων. Όσο πιο προηγμένες είναι οι γνωστικές (ψηφιακές δεξιότητες, δεξιότητες STEM – Science, Technology, Engineering, Mathematics, ξένες γλώσσες, κ.α.) και οι σύνθετες δεξιότητες, (δημιουργικότητα, ομαδικότητα, επίλυση προβλημάτων, κ.α.) τόσο πιο πολλές οι ευκαιρίες δυναμικής εξέλιξης. Για αυτό, υπογραμμίζεται η ανάγκη διαρκούς αναβάθμισης δεξιοτήτων και επανακατάρτισης (upskilling & reskilling) και ο εμπλουτισμός και η διαρκής ανανέωση των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού. Η εκπαίδευση δεν πρέπει να ολοκληρώνεται με την έναρξη του εργασιακού βίου, αλλά να εξελίσσεται παράλληλα με αυτόν.
Το νέο μοντέλο λειτουργίας στις επιχειρήσεις
Η αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών και ο επανασχεδιασμός της εργασίας μπορεί να προσφέρει σημαντικά πλεονεκτήματα για τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενούς τους. Ενδεικτικά, αναφέρονται η βελτιστοποίηση λειτουργίας και η μεγαλύτερη ακρίβεια μέσω της αυτοματοποίησης, η αύξηση της αποδοτικότητας, η πιο εύκολη και άμεση προσαρμογή σε μεταβολές της αγοράς, το μεγαλύτερο περιθώριο για την ανάπτυξη νέων ικανοτήτων και η μεγαλύτερη εξειδίκευση των εργαζομένων, αλλά και η ενίσχυση της αφοσίωσης και ικανοποίησης των εργαζομένων, με την παροχή θετικών εμπειριών.
Η επιτυχής αξιοποίηση της τεχνολογίας προϋποθέτει και αλλαγές στη δομή και στον τρόπο λειτουργίας της επιχείρησης. Οι επιχειρήσεις χρειάζονται διοικήσεις που να είναι παρούσες σε κάθε πρόβλημα, να διαθέτουν ευέλικτες δομές και ταχεία λήψη αποφάσεων και να λειτουργούν με τη διάδραση και τη συνεργασία διατμηματικών δικτύων ομάδων στη βάση κοινών στόχων. Στο περιβάλλον συνεχών επιχειρηματικών και τεχνολογικών αλλαγών, οι ιεραρχικές δομές οργάνωσης και διοίκησης δυσκολεύονται να ανταποκριθούν.
Η έρευνα του Παρατηρητηρίου Ψηφιακού Μετασχηματισμού του ΣΕΒ, με τη συνεργασία της Deloitte, και του Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας του ΣΕΒ, έχει ως σκοπό να ενημερώσει τις επιχειρήσεις για τα οφέλη και τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν σε τεχνολογία, στρατηγική, οργανωτική δομή και οργάνωση εργασίας, για να μεταβούν στο -τεχνολογικό- μέλλον.
Τεχνολογία στην εργασία και επιχειρήσεις του μέλλοντος
Οι ψηφιακές τεχνολογίες αποτελούν σημαντικό παράγοντα μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, όχι όμως και τον μοναδικό. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις πρέπει να συνδυάζουν τεχνολογία, ευελιξία και ανθρωποκεντρικότητα, προκειμένου να μεγιστοποιήσουν την απόδοσή τους και να παράγουν αξία.
ι επιχειρήσεις του μέλλοντος λειτουργούν βάσει του τρίπτυχου «ψηφιακές τεχνολογίες – ευέλικτες οργανωτικές δομές – ανθρωποκεντρικός τρόπος λειτουργίας».
Τεχνολογία
Αρχικά, η μετάβαση σε νέες μορφές εργασίας και λειτουργίας θεμελιώνεται στην αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Η ψηφιοποίηση επιτρέπει τη διασύνδεση και αμφίδρομη επικοινωνία πληροφοριακών συστημάτων, μηχανημάτων/εξοπλισμού και εργαζομένων. Όλες οι μονάδες εντός του οργανισμού ανταλλάσσουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο και όλες είναι «ορατές» μεταξύ τους. Η ενσωμάτωση και χρήση γνωσιακών τεχνολογιών, συστημάτων cloud και εργαλείων analytics ενισχύει την επιχειρηματική ευφυία, με τη διευκόλυνση και αυτοματοποίηση των εσωτερικών και εξωτερικών διαδικασιών μιας επιχείρησης (όπως η λήψη στρατηγικών αποφάσεων βάσει ανάλυσης δεδομένων, βλέπε εδώ), καθώς και τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών τμημάτων και ομάδων.
Επίσης, συστήματα Robotic Process Automation (RPA) αυτοματοποιούν και αναπαράγουν ανθρώπινες, επαναλαμβανόμενες εργασίες υψηλού όγκου, αυξάνοντας έτσι την παραγωγικότητα. Έξυπνες συσκευές όπως chatbots, παρέχουν εξατομικευμένη βοήθεια και λύσεις σε εργαζομένους και πελάτες, δημιουργώντας έτσι θετικές εμπειρίες για όλους και προάγοντας τη δέσμευση/συμμετοχή του προσωπικού σε έναν εταιρικό σκοπό.
Ευελιξία-προσαρμοστικότητα
Ωστόσο, η αξιοποίηση της τεχνολογίας προϋποθέτει αλλαγή στη δομή και τρόπο λειτουργίας και διοίκησης των επιχειρήσεων, ώστε να είναι άμεσα προσαρμόσιμες στα νέα τεχνολογικά δεδομένα.
Οι επιχειρήσεις χρειάζονται ευέλικτα δίκτυα συνδεδεμένων, αυτοδύναμων ομάδων και καθοδήγηση από διοικήσεις, οι οποίες να είναι παρούσες σε κάθε πρόβλημα ώστε να συνενώνουν τις ομάδες εργασίας σε έναν κοινό σκοπό.
Ο βασικός σκοπός επεκτείνεται πέρα από την επίτευξη κέρδους στην ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών και στην προσαρμογή στις συνθήκες της αγοράς. Κυρίαρχο στοιχείο είναι η συνεχής διάδραση και συνεργασία μεταξύ των ομάδων, η ομαδικότητα (και λιγότερο η ιεραρχία) και η ευελιξία, ενώ η διατμηματική παρουσία της διοίκησης εξασφαλίζει ευκινησία στη λήψη αποφάσεων και αυτοδυναμία και πρωτοβουλία στις ομάδες. Κομβικό στοιχείο της αναδιοργάνωσης δεν είναι τόσο η αλλαγή των δομών, όσο η δημιουργία μιας κουλτούρας προσαρμοστικότητας και καινοτομίας, που καθορίζει τον τρόπο οργάνωσης, διεύθυνσης και εκτέλεσης της εργασίας.
Αντιθέτως, οι παραδοσιακές, ιεραρχικές μορφές οργανωτικής δομής και διοίκησης δεν μπορούν να ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα που διέπουν την οργάνωση και εκτέλεση της εργασίας. Η κάθετη ιεραρχία είναι δύσκαμπτη, και επομένως ασύμβατη με έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο, ευέλικτο οργανισμό, δεν διευκολύνει τη συνεργασία και επικοινωνία και απομονώνει τον οργανισμό από το ευρύτερο εξωτερικό οικοσύστημα. Ομοίως, τα παλαιά μοτίβα διοίκησης, με τα ανώτατα στελέχη να μην είναι προσιτά από το προσωπικό, συνεπάγονται δυσκαμψία στη λήψη αποφάσεων, αποθάρρυνση των ομάδων για ανάληψη πρωτοβουλιών και έλλειψη διατμηματικής συνεργασίας και ανταλλαγής γνώσεων.
Πάντως, σύμφωνα με έρευνα της Deloitte, σε διεθνές επίπεδο οι περισσότερες επιχειρήσεις απέχουν ακόμα αρκετά από το βέλτιστο επίπεδο ευελιξίας και προσαρμοστικότητας που απαιτεί το μέλλον της εργασίας. Αν και το 87% θεωρούν ότι η ψηφιοποίηση θα διαφοροποιήσει σημαντικά τον κλάδο τους, μόνο το 6% θεωρούν ότι μπορούν σήμερα να χαρακτηριστούν ως «ευέλικτες». Τα εμπόδια εντοπίζονται σε δεξιότητες, ηγεσία και δομή: 70% θεωρούν ότι χρειάζονται πρόσβαση σε νέες πηγές ταλέντων, 87% κρίνουν ότι δεν έχουν κατάλληλους ηγέτες και 92% κρίνουν ότι δεν έχουν σωστή δομή. Θετικό είναι ότι το 50% βρίσκονται σε διαδικασία ανασχεδιασμού του τρόπου εργασίας, ωστόσο μόνο το 11% πιστεύουν ότι θα καταφέρουν να γίνουν πραγματικά ευέλικτες και προσαρμοστικές.
