Το νομοσχέδιο προβλέπει την αναβάθμιση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας σε ανεξάρτητη αρχή στα πρότυπα της ΑΑΔΕ ενώ αυξάνει σε 120% από 80% την πρόσθετη αμοιβή για τις μη νόμιμες υπερωρίες.

Ο υπουργός Εργασίας έδωσε έμφαση την ευρωπαϊκή διάσταση των αλλαγών που «επιτέλους υιοθετούνται μετά από 40 χρόνια και στη χώρα μας» και επισημαίνοντας ότι οι νέες διατάξεις ακολουθούν τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές ενώ σε κάποιες περιπτώσεις όπως στην τηλεργασία και στις συνεργατικές πλατφόρμες (delivery, courier) εισάγονται πρωτοποριακές διατάξεις σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη.

Ωστόσο στο επίκεντρο παραμένει το ευέλικτο 8ωρο που συγκεντρώνει τα πυρά της αντιπολίτευσης και των συνδικάτων.

Οι βασικοί άξονες του νομοσχεδίου

1. Τι προβλέπει το νομοσχέδιο για την ψηφιακή κάρτα εργασίας

Με την ψηφιακή κάρτα θα καταγράφεται σε πραγματικό χρόνο, μεταξύ άλλων, κάθε μεταβολή στον χρόνο εργασίας των εργαζομένων: ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, διάλειμμα, υπέρβαση του νόμιμου ωραρίου εργασίας, άδειες, υπερωρίες.

Η ψηφιακή κάρτα θα αποτελέσει «κλειδί» για την προστασία των εργαζομένων, τον έλεγχο του ωραρίου εργασίας, της αδήλωτης και υποδηλωμένης εργασίας και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων όπως το δικαίωμα της αποσύνδεσης στην τηλεργασία, η διευθέτηση του χρόνου εργασίας και η εξίσωση των υπερωριών σε βιομηχανία και υπηρεσίες.

Αντιμετωπίζει επίσης την εισφοροδιαφυγή και τον αθέμιτο ανταγωνισμό με τις επιχειρήσεις που τηρούν το νόμο, μειώνει τη γραφειοκρατία την με κατάργηση της Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης και του Ειδικού Βιβλίου Υπερωριών για τις επιχειρήσεις που υιοθετούν την ψηφιακή κάρτα.

Το έργο που θα εφαρμοστεί σταδιακά αρχής γενομένης από τις μεγάλες επιχειρήσεις (τράπεζες, σούπερ μάρκετ) έχει προταθεί για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Στις επιχειρήσεις που εντοπιστούν ότι δεν εφαρμόζουν την ψηφιακή κάρτα θα επιβάλλεται πρόστιμο 10.500 ευρώ ανά εργαζόμενο και «λουκέτο» 15 ημερών για υποτροπή (μετά από τρεις ελέγχους).

2. Επιθεώρηση Εργασίας

Το νομοσχέδιο προβλέπει την αναβάθμιση της Επιθεώρησης Εργασίας σε Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή με λειτουργική ανεξαρτησία, διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια. Η νέα αρχή που θα αντικαταστήσει ο ΣΕΠΕ το οποίο καταργείται δε θα υπόκειται σε έλεγχο ή εποπτεία από κυβερνητικά όργανα, κρατικούς φορείς ή άλλες διοικητικές αρχές.

Θα λειτουργεί κατά τα πρότυπα της ΑΑΔΕ και της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας – Η επιλογή του Διοικητή θα γίνεται με ανοικτό διαγωνισμό – Στην Επιτροπή θα προεδρεύει ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ

Έργο: έλεγχος της εφαρμογής της εργατικής νομοθεσίας, έρευνα της ασφαλιστικής κάλυψης και παράνομης απασχόλησης των εργαζομένων, συμφιλίωση και επίλυση των εργατικών διαφορών

Θα λειτουργεί με περισσότερα εχέγγυα αμεροληψίας χωρίς άμεσες ή έμμεσες παρεμβάσεις της όποιας κυβέρνησης.

Έλεγχοι όλο το 24ωρο χωρίς προειδοποίηση προς τον εργοδότη, ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία, μητρώα, έγγραφα, αρχεία.

Ετήσιος στόχος ελέγχων με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.

Επεκτείνονται οι περιπτώσεις όπου η επιβολή των προστίμων γίνεται ταχύτατα, χωρίς ακρόαση του εργοδότη.

Όταν διαπιστώνεται ότι απασχολείται εργαζόμενος που δεν έχει δηλωθεί,

Όταν διαπιστώνονται παραβάσεις σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας,

Όταν από τον έλεγχο προκύπτει έλλειψη πίνακα προσωπικού στο εργοτάξιο.

Το πόρισμα της Επιθεώρησης Εργασίας επί διαφορών που στοιχειοθετούνται από την ψηφιακή κάρτα εργασίας (π.χ. απαιτήσεις για δεδουλευμένα, επίδομα άδειας) θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα για να βγει διαταγή πληρωμής από το δικαστήριο.

3. Τηλεργασία

Υιοθετείται νέο πλαίσιο κανόνων για την τηλεργασία. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο εργοδότης αναλαμβάνει το κόστος του εξοπλισμού, της συντήρησης και των τηλεπικοινωνιών, καθώς και ότι οι τηλεργαζόμενοι έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με τους εργαζομένους εντός των εγκαταστάσεων της επιχείρησης. Συγκεκριμένα:

Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες της EE και του ΟΟΣΑ, μετά τη Γαλλία και την Ιταλία, που νομοθετεί την αναγνώριση του δικαιώματος αποσύνδεσης

Δικαίωμα κάθε τηλεργαζόμενου να απέχει από την παροχή εργασίας με τηλεφωνικό, ηλεκτρονικό ή ψηφιακό τρόπο, εκτός ωραρίου εργασίας και κατά τη διάρκεια των αδειών του

Η τηλεργασία επιβάλλεται με συμφωνία μεταξύ εργαζομένων και εργοδοτών – Κατ’ εξαίρεση μόνο για λόγους δημόσιας υγείας ή υγείας του εργαζομένου μπορεί να εισάγεται μονομερώς

Απαγορεύεται η χρήση της κάμερας για τον έλεγχο της απόδοσης του τηλεργαζομένου.

Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την προστασία της υγείας και της επαγγελματικής ασφάλειας του τηλεργαζομένου.

Δικαίωμα πρόσβασης της Επιθεώρησης Εργασίας στα δεδομένα της επικοινωνίας της επιχείρησης και του τηλεργαζομένου για τον έλεγχο τήρησης του ωραρίου εργασίας.

4. Πώς θα εφαρμοστεί το ελαστικό 8ωρο:

Το ελαστικό 8ωρο προβλέπει απασχόληση έως και 10 ώρες την ημέρα κατά μέγιστο χωρίς πρόσθετη αμοιβή ανάλογα με τις ανάγκες των επιχειρήσεων. Οι επιπλέον ώρες θα αποθηκεύονται σε «τράπεζα χρόνου» και θα «επιστρέφονται» στους εργαζόμενους εντός έξι μηνών με τη μορφή μειωμένου ωραρίου ή ρεπό ή ημερών άδειας. Το ελαστικό 8ωρο θα εφαρμόζεται μόνο κατόπιν αιτήματος του ίδιου του εργαζόμενου έπειτα από έγγραφη συμφωνία και συμπληρωματικά προς την ισχύουσα νομοθεσία σε περίπτωση που δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση η δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ συνδικάτου και εργοδότη. Σε κάθε περίπτωση απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης για το λόγο ότι ο εργαζόμενος αρνήθηκε πρόταση του εργοδότη για συμφωνία διευθέτησης.

Διευθέτηση χρόνου εργασίας – Διαλείμματα

Το διάλειμμα θα χορηγείται μετά από 4 ώρες εργασίας (αντί για 6 ώρες πριν).

Ξεκαθαρίζεται η διάρκεια του διαλείμματος: 15-30 λεπτά για να αποφεύγονται εργοδοτικές καταχρήσεις (π.χ. κατά τη διάρκεια ελέγχων εργαζόμενοι που βρίσκονταν στους χώρους δουλειάς αρκετή ώρα μετά τη λήξη του ωραρίου «δικαιολογούνταν» από τον εργοδότη με το σκεπτικό ότι είχαν κάνει μεγάλο διάλειμμα στο ενδιάμεσο).

Απαγορεύεται η χορήγηση του διαλείμματος συνεχόμενου με την έναρξη ή λήξη της εργασίας.

5. Υπερωρίες

Αύξηση των επιτρεπόμενων υπερωριών στις 150 ώρες το χρόνο και εξίσωση σε βιομηχανία και λοιπούς κλάδους όπως συμβαίνει στην Ευρώπη (Σήμερα είναι: 96 ώρες/έτος στη βιομηχανία και 120 ώρες/έτος στις μη βιομηχανικές επιχειρήσεις).

Παράλληλα αυξάνεται η αμοιβή για τις υπερωρίες για τις οποίες δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης – Η αμοιβή ορίζεται στο καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 120% (από 80%).

Η ψηφιακή κάρτα εργασίας διασφαλίζει την κατοχύρωση στην πράξη του ωραρίου και των αμοιβών – Αποκαλύπτει τις πραγματικές υπερωρίες που ως τώρα μένουν απλήρωτες.

Καλύπτονται οι επιχειρηματικές ανάγκες – Αυξάνεται το εισόδημα των εργαζομένων – Επιβαρύνονται οι εργοδότες που δεν τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες.

6. Κυριακές

Παραμένει το γενικό καθεστώς αργίας

Προστίθενται στις εξαιρέσεις που επιτρέπεται ήδη να λειτουργούν (π.χ. εστίαση, καταστήματα σε τουριστικές περιοχές) οι εξής κλάδοι:

Υπηρεσίες ταχυδρομικών υπηρεσιών (courier)

Δραστηριότητες παραγωγής υγειονομικών ειδών ή νοσηλευτικών υλικών, παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού

Επιχειρήσεις εφοδιαστικής αλυσίδας (“logistics”)

Προστίθενται στις εξαιρέσεις:

Κέντρα κοινών υπηρεσιών (“shared services centers”) ομίλων επιχειρήσεων, ιδίως στους τομείς της λογιστικής, του ανθρώπινου δυναμικού, της μισθοδοσίας, των Η/Υ (IT), της κανονιστικής συμμόρφωσης, των προμηθειών,

Επιχειρήσεις ψηφιοποίησης έγχαρτου αρχείου,

Επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών

Επιχειρήσεις παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων, εξόρυξης ορυκτών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων

Κέντρα δεδομένων (“data centers”) και εν γένει μηχανογραφικών κέντρων ομίλων επιχειρήσεων

Επιτρέπονται μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας:

Εξετάσεις για την απόκτηση πτυχίων και διπλωμάτων

Εξωσχολικές δράσεων ιδιωτικών σχολείων, (ημερίδες, σεμινάρια, διαγωνισμοί, κ.ά.)

Συντήρηση κτιρίων δημόσιων ή ιδιωτικών σχολείων, η οποία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί τις ημέρες παρουσίας εκπαιδευτικών και μαθητών

Προσαρμογή και αναβάθμιση πληροφοριακών συστημάτων

7. Προστασία στις απολύσεις

Παραμένουν οι υφιστάμενες περιπτώσεις ακυρότητας (π.χ. απόλυση που οφείλεται σε δυσμενή διάκριση λόγω φύλου, πεποιθήσεων, σεξουαλικού προσανατολισμού, αναπηρίας, συνδικαλιστικής δράσης, λόγω άρνησης πρότασης για διευθέτηση του χρόνου εργασίας, κ.ά.)

Διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης, που σημαίνει επιστροφή του εργαζόμενου στην εργασία του και καταβολή των μισθών για την περίοδο μέχρι την επαναπασχόληση

Απαγορεύεται η απόλυση όταν γίνεται επειδή ο εργαζόμενος άσκησε οποιοδήποτε νόμιμο δικαίωμα του (μέχρι σήμερα η επαναπρόσληψη ήταν στην κρίση του Δικαστηρίου)

Προστίθενται στις άκυρες οι απολύσεις:

– Για άσκηση των δικαιωμάτων σε περίπτωση βίας και παρενόχλησης

– Του πατέρα νεογεννηθέντος τέκνου

– Εργαζομένων που έλαβαν ή ζήτησαν οποιαδήποτε άδεια

– Εργαζομένων που αρνήθηκαν να συμφωνήσουν διευθέτηση του χρόνου εργασίας

– Τηλεργαζομένων που άσκησαν το δικαίωμα αποσύνδεσης

Αντιστροφή του βάρους της απόδειξης: «Αν, απολυθείς εργαζόμενος αποδείξει ενώπιον δικαστηρίου πραγματικά περιστατικά ικανά να στηρίξουν την πεποίθηση ότι η απόλυση του είναι άκυρη, εναπόκειται στον εργοδότη να αποδείξει ότι η απόλυση είναι έγκυρη»

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις: το Δικαστήριο, αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, μετά από αίτημα είτε του εργαζομένου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζομένου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης – Η πρόσθετη αποζημίωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τις αποδοχές 3 μηνών, ούτε μεγαλύτερη από το διπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης

Συνεπώς στις περιπτώσεις αυτές ο εργαζόμενος μπορεί να εισπράξει συνολικά έως και το τριπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης (κανονική αποζημίωση συν πρόσθετη).

Αν δεν υποβληθεί αίτημα από καμία πλευρά τότε το Δικαστήριο μπορεί να διατάξει επαναπρόσληψη και σε αυτές τις περιπτώσεις.

Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις: το Δικαστήριο, αντί οποιασδήποτε άλλης συνέπειας, μετά από αίτημα είτε του εργαζομένου είτε του εργοδότη, επιδικάζει υπέρ του εργαζομένου ποσό πρόσθετης αποζημίωσης – Η πρόσθετη αποζημίωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τις αποδοχές 3 μηνών, ούτε μεγαλύτερη από το διπλάσιο της νόμιμης αποζημίωσης.

7. Απεργία και συνδικαλιστικός νόμος

Με προσωπικό ασφαλείας οι απεργίες στις ΔΕΚΟ: Με τη διάταξη που εισάγεται, προβλέπεται προσωπικό ασφαλείας που διασφαλίζει την ελάχιστη εγγυημένη λειτουργία προστατεύει τα δικαιώματα των πολιτών ως προς την παροχή ενός μίνιμουμ (33%) επιπέδου υπηρεσιών σε κρίσιμους κλάδους κατά τη διάρκεια των απεργιακών κινητοποιήσεων στις ΔΕΚΟ. Ανάλογες ρυθμίσεις υπάρχουν σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, ο Καναδάς, η Αυστραλία κλπ. Διευκρινίζεται ότι η ρύθμιση αυτή δεν αλλάζει το καθεστώς σε σχέση με το προσωπικό ασφαλείας και δεν αναφέρεται στο πλήθος των εργαζομένων που καλούνται να παράσχουν τις υπηρεσίες τους αλλά στο επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Για παράδειγμα στο μετρό, κατά τις ημέρες της απεργίας θα πρέπει να κυκλοφορεί το ένα τρίτο των συρμών, ανεξαρτήτως του αριθμού προσωπικού που πρέπει να απασχολείται, για να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα.

Προκήρυξη απεργίας: Για την άσκηση του δικαιώματος της απεργίας, συμπεριλαμβανομένων των ολιγόωρων στάσεων εργασίας, απαιτείται προειδοποίηση του εργοδότη ή της συνδικαλιστικής του οργάνωσης 24 τουλάχιστον ώρες πριν από την πραγματοποίηση της.

Ιδίως για τη λήψη απόφασης απεργίας, θα πρέπει η Γενική Συνέλευση των συνδικαλιστικών οργανώσεων να παρέχει πραγματική πρακτική δυνατότητα συμμετοχής και ψήφου εξ αποστάσεως (ηλεκτρονικώς) ενώ θα πρέπει να αναφέρονται και τα αιτήματα.

Ηλεκτρονικά μητρώα: Επιπλέον καθίσταται απαραίτητος όρος για την άσκηση συνδικαλιστικού δικαιώματος, η απογραφή των εργαζομένων και των εργοδοτών στο ήδη νομοθετημένο Γενικό Μητρώο.