Για την πιο μεγάλη μάχη του, στους τελευταίους εννέα μήνες που εξελίσσεται ο πρωτοφανής πόλεμος κατά του κορωνοϊού Sars-Cov-2, ετοιμάζεται το σύστημα υγείας στη χώρα μας, αναδιατάσσοντας τις δυνάμεις του σε υποδομές και προσωπικό, με το επίκεντρο της προετοιμασίας να βρίσκεται στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).
Ο «αόρατος εχθρός» μολύνει χιλιάδες ανθρώπους πλέον κάθε ημέρα και στέλνει εκατοντάδες εξ αυτών στα νοσοκομεία, δοκιμάζοντας τα όρια και των ασθενών και του συστήματος υγείας. Στα νοσοκομεία νοσηλεύονται περίπου 2.250 άνθρωποι με λοίμωξη covid-19 -εκ των οι 265 στις ΜΕΘ- καταλαμβάνοντας το 12% των κλινών του ΕΣΥ.
Το Σαββατοκύριακο καταγράφηκαν σχεδόν 4.450 νέα κρούσματα κορωνοϊού και έγιναν 684 εισαγωγές ασθενών στα νοσοκομεία, κυρίως σε εκείνα της Μακεδονίας. Στη Θεσσαλονίκη οι ΜΕΘ φτάνουν στα όρια τους, καθώς από τις 107 διαθέσιμες κλίνες για ασθενείς με Covid-19, χθες το βράδυ ήταν διαθέσιμες μόλις 13. Μέσα σε ένα 24ωρο, από την Παρασκευή προς το Σάββατο, οι διασωληνωμένοι στα νοσοκομεία της 3ης και 4ης Υγειονομικής Περιφέρειας, υπερδιπλασιάστηκαν και από 6 έφτασαν τους 14. Μάλιστα, σύμφωνα με νοσοκομειακές πηγές, για κάποιες ώρες το περασμένο Σάββατο το ΕΣΥ στη συμπρωτεύουσα διέθετε μόλις δύο ελεύθερες κλίνες ΜΕΘ.
Άλλες 600 εισαγωγές είχαν γίνει την περασμένη Πέμπτη και την Παρασκευή, εισαγωγές που «έδωσε» η επιδημία κατά την προτελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου, όταν τα κρούσματα ήταν περίπου 700-800 ημερησίως. Ευλόγως θα διερωτηθεί κάποιος πόσες εκατοντάδες εισαγωγές λοιπόν θα μπορούσε να «δώσει» μέσα στο επόμενο 15νθήμερο η εβδομάδα που μόλις διανύθηκε με τα περίπου 1.700 κρούσματα κορωνοϊού την ημέρα. Και πόσες εισαγωγές θα μπορούσε να διαχειριστεί το ΕΣΥ.
Η απάντηση είναι σύνθετη και περίπλοκη, όπως και η προσπάθεια που γίνεται από την ηγεσία του υπουργείου Υγείας, με τη διοίκηση του ΕΚΑΒ (Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο και Κέντρο Επιχειρήσεων) για την ορθολογιστική χρήση των κλινών στα νοσοκομεία, απλών και ΜΕΘ, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες των ασθενών της επιδημίας στα δημόσια νοσοκομεία παράλληλα με εκείνες των άλλων ασθενών, χωρίς να βγαίνει κανείς από το κάδρο της περίθαλψης μέσα στο ΕΣΥ.
Η νοσηλεία έχει γίνει μια άσκηση ισορροπίας: η νοσηλεία των ασθενών με covid-19 δεν πρέπει να διαταράσσει την αντιμετώπιση άλλων ασθενών στα Τμήματα Επειγόντων περιστατικών (ΤΕΠ), με τους τραυματίες, τους ογκολογικούς ασθενείς και τους καρδιοπαθείς να βρίσκονται σε απόλυτη προτεραιότητα.
Επιστήμονες και κυβέρνηση παρακολουθούν με αγωνία την επιθετική κίνηση του κορωνοϊού και την εκθετική αύξηση των κρουσμάτων αλλά και το πως αποτυπώνονται στο ΕΣΥ, το οποίο δέχεται αφόρητη πίεση όπως είπε χαρακτηριστικά ο καθηγητής, Σωτήρης Τσιόδρας την περασμένη Πέμπτη, κατά την ανακοίνωση της δεύτερης καραντίνας στη χώρα. Όλοι προβληματίζονται για τις αντοχές του ΕΣΥ, και παράλληλα μελετούν τρόπους για την αποσυμπίεση των ΜΕΘ- το πεδίο εκείνο όπου δίνεται μια γενναία, ύστατη σε πολλές περιπτώσεις, μάχη των ασθενών για τη ζωή τους.
Γνωρίζουν πως το δυνατό κύμα που σαρώνει τη χώρα δεν θα ανακοπεί άμεσα με το γενικό «απαγορευτικό» (lockdown), που ισχύει από χθες το πρωί και μέχρι τις 30 Νοεμβρίου και πως οι επόμενες 15 ημέρες αποτελούν ένα κρίσιμο χρονικό πεδίο.
Στη διάρκεια αυτών των δύο εβδομάδων και υπό τη… θετική πίεση του lockdown (υπενθυμίζεται πως κατά την προηγούμενη καραντίνα τον περασμένο Μάρτιο και Απρίλιο, η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού είχε μειωθεί κατά 81%) αναμένεται η επιδημία να φτάσει στο peak, δηλαδή η επιδημιολογική καμπύλη να φτάσει στο ψηλότερο σημείο και να αρχίσει η οριζοντιοποίησή της.
Αυτό μεταφράζεται σε άνοδο αρχικά των κρουσμάτων κορωνοϊού και στη συνέχεια σε σταθεροποίησή τους και τελικά -ιδανικά- σε μείωσή τους. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι στο peak αυτού του επιδημικού κύματος θα καταγράφονται περίπου 3.500 με 4.000 κρούσματα ημερησίως, πριν αρχίσει η σταθεροποίηση και η μείωσή τους.
Την ίδια πορεία – πρώτα ανοδική, μετά σταθερή, έπειτα πτωτική- θα ακολουθούν και τα σοβαρά περιστατικά λοίμωξης covid-19, τα οποία θα εισάγονται στα νοσοκομεία, αλλά με χρονική διαφορά περίπου 10 έως 14 ημέρες, από την καταγραφή των νέων κρουσμάτων. Αυτό είναι το διάστημα που ο κορωνοϊός που χρειάζεται για να προκαλέσει μετά τη μόλυνση, σοβαρή νόσηση και να οδηγήσει στο νοσοκομείο.
Αν συνυπολογιστεί ότι ο χρόνος νοσηλείας για τα περιστατικά κορωνοϊού κυμαίνεται από 15 έως 30 ημέρες, γίνεται ακόμη πιο σαφής η οριακή διαθεσιμότητα των νοσοκομείων. Και ακόμη ένας παράγοντας που δοκιμάζει επικίνδυνα την αντοχή των υγειονομικών δυνάμεων της χώρας είναι οι συρροές κρουσμάτων σε γηροκομεία που στέλνουν κατά δεκάδες τους ασθενείς σε νοσοκομεία.
Όπως συνέβη την περασμένη εβδομάδα στα Ιωάννινα: το νοσοκομείο είχε πληρότητα 100% για περιστατικά κορωνοϊού και όταν επιβεβαιώθηκαν ηλικιωμένοι από μία μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων θετικοί στον κορωνοϊό, έγινα διακομιδές στα νοσοκομεία Άρτας, Πρέβεζας και Φιλιάτων.
Συνεπώς, ακόμη και αν υποχωρήσει προς το τέλος Νοεμβρίου, το δυνατό επιδημικό κύμα, που σαρώνει τη χώρα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, το ΕΣΥ δεν αναμένεται να αποσυμπιεστεί – και να επιστρέψει στην κανονικότητα των τακτικών ιατρείων και χειρουργείων- πριν από τα μέσα Δεκεμβρίου.
Το στοίχημα του τριψήφιου αριθμού κρουσμάτων
Το αν κερδηθεί το στοίχημα των επόμενων 15 ημερών θα κριθεί από τη σταθεροποίηση και την πτώση του αριθμού των κρουσμάτων, την υποχώρηση του δείκτη μεταδοτικότητας R, κάτω από το 1 και τη μείωση των νέων εισαγωγών στα νοσοκομεία.
Σύμφωνα με τους επιδημιολόγους, η κατάσταση θα κριθεί διαχειρίσιμη εάν τα «σκληρά δεδομένα», δηλαδή οι νέες θετικές διαγνώσεις, οι νοσηλείες, οι διασωληνώσεις, βρεθούν και πάλι σε επίπεδα αντίστοιχα με εκείνα που καταγράφονταν στις αρχές Οκτωβρίου, όταν τα κρούσματα ήταν τριψήφια και κυμαίνονταν περίπου στα 400 την ημέρα και οι διασωληνωμένοι δεν ξεπερνούσαν τους 100. Η απόσταση από τα περίπου 2.500 κρούσματα που μετράει τώρα η χώρα μέχρι τα 400 κρούσματα ιδανικά πρέπει να διανυθεί σε τρεις με τέσσερις εβδομάδες, με πλήρες «απαγορευτικό».
Το παράδειγμα του Ισραήλ βρίσκεται στο μικροσκόπιο των Ελλήνων, καθώς η χώρα μπήκε σε lockdown στις 18 Σεπτεμβρίου με περίπου 5.000 κρούσματα σε μία ημέρα και έναν μήνα αργότερα είχε πέσει στα 350 κρούσματα.
Η πορεία της επιδημίας στη Θεσσαλονίκη θα δώσει, όμως, ενδεχομένως αυτήν την εβδομάδα μια πρώτη ένδειξη για την επίδραση του lockdown στην ανάσχεση του κορωνοϊού καθώς η συγκεκριμένη περιφερειακή ενότητα βρίσκεται σε κλοιό περιοριστικών μέτρων και στη συνέχεια σε lockdown περί τις τρεις εβδομάδες. Αναμένεται σταθεροποίηση των κρουσμάτων στα 600-700.
Η ανεξέλεγκτη επιδημική εστία στη Θεσσαλονίκη άφησε μελανό και βαθύ αποτύπωμα στα δημόσια νοσοκομεία, που κλήθηκαν αίφνης να διαχειριστούν εκατοντάδες ασθενείς με σοβαρή νόσο covid-19 και τις επιπλοκές της. Είναι ενδεικτικό ότι την περασμένη Τετάρτη χρειάστηκε να γίνουν τουλάχιστον 15 διασωληνώσεις σε ασθενείς με covid-19 στα νοσοκομεία της πόλης – παρότι κάποιες εξ αυτών έγιναν προληπτικά για ένα ή δύο 24ωρα σε ασθενείς με χρόνια νοσήματα για να μην επιβαρυνθούν περαιτέρω, η πίεση που ασκείται στο σύστημα δεν αλλάζει.
Την περασμένη Πέμπτη ο καθηγητής, κ. Τσιόδρας ανέφερε πως το 78% των κλινών ΜΕΘ covid-19 στη Θεσσαλονίκη ήταν κατειλημμένες. Στην πόλη είχαν μεταβεί ο πρόεδρος του ΕΚΑΒ, κ. Νίκος Παπαευσταθίου και ο διευθυντής Ιατρικών Υπηρεσιών του Κέντρου, κ. Πύρρος Δημήτρης, εξετάζοντας με επιτόπιες επισκέψεις στα νοσοκομεία τη δυνατότητα παραχώρησης κλινών από τις γενικές ΜΕΘ σε ΜΕΘ κορωνοϊού.
Μέχρι και αύριο εκτιμάται ότι θα έχουν ενταχθεί στις κλινικές Covid-19 άλλες 300 κλίνες στα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης – γίνεται εκκένωση των κλινικών του ΕΣΥ και διακομιδή ασθενών σε ιδιωτικά νοσηλευτήρια ή σε μικρότερα νοσοκομεία και δεσμεύονται οι κλίνες για τους ασθενείς με κορωνοϊό. Ανάλογο επιχειρησιακό σχέδιο βρίσκεται σε εξέλιξη και σε νοσοκομεία άλλων περιοχών της Μακεδονίας ώστε να αυξηθούν οι κλίνες για κορωνοϊό έως και 30%.
Παράλληλα, ενεργοποιήθηκε η συνεργασία με τις ιδιωτικές κλινικές για τη νοσηλεία στις κλίνες ΜΕΘ ασθενών με άλλα προβλήματα υγείας, πλην κορωνοϊού, ενώ στο αεροδρόμιο της πόλης βρίσκονται δύο C130 για επείγουσες αεροδιακομιδές προς άλλα νοσοκομεία, της Αττικής ή όπου αλλού υπάρχει διαθεσιμότητα.
Ενίσχυση αλλά και αναδιάταξη δυνάμεων στο ΕΣΥ
Το ΕΣΥ βρίσκεται από τον περασμένο Φεβρουάριο στη «μέγγενη» της επιδημίας κορωνοϊού και της νοσηλείας όλων των άλλων περιστατικών. Αυτό που επιχειρήθηκε στην πρώτη φάση – με την καραντίνα- ήταν να κερδηθεί χρόνος ώστε να ενισχυθεί το σύστημα υγείας, ιδίως στο πεδίο των ΜΕΘ που έπασχε διαχρονικά.
Το δεύτερο κύμα βρήκε το ΕΣΥ ενισχυμένο σε δυνάμεις, υλικές και έμψυχες -δυνάμεις οι οποίες δεν είναι ανεξάντλητες όπως επισημαίνει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας. Το lockdown θα συγκρατήσει αυτές τις δυνάμεις, θα δώσει όπως λένε χαρακτηριστικά μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, μια «ανάσα» στο σύστημα υγείας που βρέθηκε μέσα σε λίγες ημέρες να χάνει «οξυγόνο».
Πλέον έχουν προστεθεί περίπου 300 νέες κλίνες ΜΕΘ και έχουν γίνει περίπου 7.000 προσλήψεις όλων των ειδικοτήτων. Επίσης, προχωρά η άμεση πρόσληψη 300 μόνιμων ιατρών στις ΜΕΘ. Οι 200 είναι αυτοί των οποίων οι διαδικασίες ούτως ή άλλως τρέχουν και οι υπόλοιποι είναι επιλαχόντες. Από το υπουργείο Υγείας ανακοινώθηκε ότι από σήμερα όλοι θα αναλάβουν υπηρεσία.
Σημειώνεται ωστόσο ότι η κάλυψη των θέσεων ιατρών εξελίχθηκε σε μεγάλη βάσανο για το υπουργείο Υγείας, καθώς είναι χαμηλή η ανταπόκριση των ειδικευμένων γιατρών. Αναζητώντας περαιτέρω τρόπους ενίσχυσης του προσωπικού ο υπουργός Υγείας κατέθεσε τροπολογία με την οποία γίνεται υποχρεωτική η μετακίνηση προσωπικού από ιδιωτικές κλινικές στο ΕΣΥ, σε πληττόμενες από τον κορωνοϊό περιοχές, καθώς και την υποχρεωτική μετακίνηση προσωπικού του ΕΣΥ για έξι μήνες προς δομές πληττόμενων από την επιδημία περιοχών.
Από τις περίπου 34.000 κλίνες του ΕΣΥ, έχουν παραχωρηθεί πλέον αποκλειστικά για τα περιστατικά λοίμωξης covid-19 σχεδόν 4.500 σε διάφορα νοσοκομεία της χώρας – μέχρι χθες ήταν κατειλημμένες κατά το 50%.
Αναλόγως από τις 1.044 κλίνες ΜΕΘ του ΕΣΥ – στις οποίες προστίθενται 36 από τα στρατιωτικά νοσοκομεία και 149 ΜΕΘ από ιδιωτικές κλινικές- έχουν «δεσμευτεί» για τη νοσηλεία ασθενών με covid-19 περίπου 420. Και στις δύο κατηγορίες κλινών η διαδικασία είναι δυναμική και συνεχώς εξελισσόμενη. Δηλαδή οι κλίνες «δεσμεύονται» με βάση τις ανάγκες που υπάρχουν, ώστε να καλύπτονται και οι ασθενείς με κορωνοϊό και οι άλλοι ασθενείς που χρειάζονται περίθαλψη και νοσηλεία. Τον Οκτώβριο οι κλίνες ΜΕΘ για κορωνοϊό ήταν περίπου 230 και οι απλές κλίνες δεν ξεπερνούσαν τις 2.000.
Η αύξηση των κλινών μέσα σε έναν μήνα ήταν μονόδρομος καθώς ο Οκτώβριος πρόσθεσε περισσότερα από 20.000 κρούσματα στο απολογιστικό της επιδημίας. Οι δε πρώτες πέντε ημέρες του Νοεμβρίου πρόσθεσαν άλλους 10.556 θετικούς στον νέο κορωνοϊό. Επίσης ο μέσος όρος ημερησίων θανάτων ανέβηκε στους 15,2 από 8 που ήταν το δεύτερο 15νθήμερο του Οκτωβρίου. Μάλιστα, ο καθηγητής Επιδημιολογίας, Γκίκας Μαγιορκίνης σε μια δραματική αποστροφή κατά την ενημέρωση της περασμένης Παρασκευής είπε πως αναμένεται να αυξηθούν δραματικά οι θάνατοι το επόμενο διάστημα.
Οι επιχειρησιακοί σχεδιασμοί θα ξεδιπλώνονται το κρίσιμο αυτό διάστημα δίνοντας το μήνυμα της ζωής. Στο πλαίσιο αυτό ενδέχεται εφόσον χρειαστεί να συνεχιστεί η αναπροσαρμογή των κλινών υπέρ covid-19. Πλέον όμως, κατά πληροφορίες, οι νέες κλίνες ΜΕΘ που θα χρειαστούν θα αναπτύσσονται στις υπάρχουσες κλινικές των νοσοκομείων, με την αξιοποίηση του φορητού εξοπλισμού που έχει στη διάθεσή του το υπουργείο, κυρίως από δωρεές. Πρόκειται για τουλάχιστον 500 αναπνευστήρες και ανάλογο υλικό για κλίνες Εντατικής που θα αναπτυχθούν στοχευμένα σε νοσοκομεία της χώρας για να καλύψουν τις ανάγκες σε ΜΕΘ.
