Χρήστος Γιαννούλης
World Wide Web: Η ιστορία του Τιμ Μπέρνερς – Λι. Ποιος ήταν ο άνθρωπος που απογείωσε το διαδίκτυο και καθιέρωσε την έννοια του παγκόσμιου ιστού μέσω της συντομογραφίας «www.»
Σκέφτεστε πώς θα ήταν ο κόσμος χωρίς ιστότοπους και εφαρμογές; Κάποιοι το γνωρίζετε αφού προλάβατε την εποχή που δεν υπήρχε ούτε σαν ιδέα το διαδίκτυο και ό,τι πιο κοντινό σε αυτό που χρησιμοποιούν άπαντες σήμερα, ήταν οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας και όσα απίστευτα τεχνολογικά επιτεύγματα παρουσιάζονταν σε αυτές και κάποιες τεχνολογικές καινοτομίες σε προηγμένα συστήματα τηλεπικοινωνίας. Από τον Μάρτιο του 1989, όμως, όταν και κατατέθηκε από έναν 33χρονο μηχανικό λογισμικού μια πρόταση με τίτλο «Διαχείριση πληροφοριών: Μια πρόταση», όλα άλλαξαν.
Εκεί, επί της ουσίας ήταν το σημείο εκκίνησης της ιστορίας του Παγκόσμιου Ιστού. Από αυτή την πρόταση του Τιμ Μπέρνερς-Λι, ξεκίνησαν όλα. Σε αυτή, επί της ουσίας, χρωστάμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε πλέον το διαδίκτυο… για τα πάντα. Για την τηλεργασία – που είναι πιο επίκαιρη από ποτέ στις μέρες της πανδημίας και των lockdown – για το σερφάρισμα, για τα social media, για της βίντεο-κλήσεις, για ψηφιακά ταξίδια, ταινίες, παιχνίδια και οτιδήποτε άλλο μπορεί να κάνει κάποιος έχοντας απλά έναν δρομολογητή (router), με σύνδεση στο διαδίκτυο και μια συσκευή (υπολογιστής, τάμπλετ, τηλέφωνο) που να μπορεί να το χρησιμοποιήσει.
Μπορεί, λοιπόν, να μοιάζει αδιανόητος ένας κόσμος που δεν θα υπάρχει η δυνατότητα να βρεις τίποτα στο διαδίκτυο, όμως, μόλις 31 χρόνια έτσι ήταν. Μέχρι που ο – τότε – 33χρονος Τιμ Μπέρνερς – Λι, που είχε ήδη βρει θέση εργασίας στο CERN, το μεγάλο εργαστήριο πυρηνικής φυσικής στην Ελβετία, οραματίστηκε μια «υπερκειμενική βάση δεδομένων με συνδέσμους». Αρχικά την ονόμασε «Mesh» και σαν στόχο είχε να καταφέρει να βοηθήσει τους συναδέλφους του στο CERN να μπορούνε να μοιράζονται πληροφορίες μέσω των υπολογιστών που ήδη χρησιμοποιούσαν στην εργασία τους.
Ο προϊστάμενος του Μπέρνερς –Λι είχε χαρακτηρίσει την πρότασή του «ασαφής αλλά συναρπαστική» και του έδωσε την ευκαιρία να διαμορφώσει το διάγραμμα ροής σε ένα λειτουργικό μοντέλο. Έτσι μέσα από τη συνεχή προσπάθεια του Μπέρνερς – Λι άρχισε να αναπτύσσεται η γλώσσα HTML, η εφαρμογή HTTP και τελικά το WorldWideWeb.app. Αυτό ήταν το πρώτο πρόγραμμα περιήγησης στον Παγκόσμιο Ιστό. Για μια διετία συνεχίστηκε η έρευνα και η εξέλιξη αυτού που άρχισε να ονομάζεται «Παγκόσμιος Ιστός», ήτοι World Wide Web. Το 1991 όλοι οι εξωτερικοί διακομιστές, οι γνωστοί μας σήμερα servers, ήταν λειτουργικοί και αυτό το σύστημα άρχισε σταδιακά να γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό.
Ο ορισμός «Παγκόσμιος Ιστός», δόθηκε γιατί αποτελείται από μυριάδες διασυνδεδεμένους δικτυακούς τόπους (web site), που εξασφαλίζουν τη δυνατότητα στον χρήστη να μετακινείται εύκολα από τον ένα τόπο στον άλλο και από τη μία ιστοσελίδα ενός τόπου να έχει πρόσβαση σε ιστοσελίδα άλλου, με τη συνδρομή συνδέσμων υπερκειμένου (hypertext).
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε πως δεν έχει να κάνει σε τίποτα το World Wide Webeb, το διαδίκτυο δηλαδή, με τον ορισμό του ίντερνετ. Το τελευταίο εξελίχθηκε από το 1960, αλλά ο Παγκόσμιος Ιστός είναι αυτός που απογείωσε τη χρησιμότητά του. Οι καινοτομίες στις οποίες βασίστηκε έφερε μια πραγματική επανάσταση, ειδικότερα στην εποχή της πληροφορίες. Υπολογίζεται ότι σήμερα υπάρχουν πάνω από 2 δισεκατομμύρια ιστοσελίδες στον Παγκόσμιο Ιστό. Μερικές από τις χρήσεις του, τις αναφέραμε παραπάνω και σίγουρα πλέον είναι μέρος της καθημερινότητάς μας. Σύμφωνα με τον Τζεφ Τζάφι, τον διευθύνοντα σύμβουλο της κοινοπραξίας World Wide Web, «ο Παγκόσμιος Ιστός είναι η πιο επιδραστική καινοτομία της εποχής μας». Μια άποψη με την οποία ελάχιστοι μπορούν πια να διαφωνήσουν.
Ο 65χρονος σήμερα, Τίμοθι Τζον Μπέρνερς Λι είναι ο άνθρωπος που δημιούργησε τον Παγκόσμιο Ιστό. Γεννημένος στις 8 Ιουνίου 1955 στο Λονδίνο, από γονείς μαθηματικούς που είχαν συμβάλλει στη δημιουργία του πρώτου βρετανικού Η/Υ «Ferrant Mark 1», έγινε ένα παιδί που ανέλυσε τα πάντα στη ζωή του. Έμαθε να σκέφτεται και με τον «ανορθόδοξο» τρόπο, ενώ από μικρός κατασκεύαζε «υπολογιστές» από χάρτινα κουτιά και έδειξε να έχει κλίσει σε κάθε τι ηλεκτρονικό από τα πρώτα σχολικά χρόνια.
Το 1976 ο Τιμ Μπέρνερς – Λι αποφοίτησε από το Queen’s College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έχοντας πτυχίο φυσικής. Στη διάρκεια των σπουδών του, κατάφερε να φτιάξει μόνος του έναν ηλεκτρικό υπολογιστή χρησιμοποιώντας απλά ένα κολλητήρι, πύλες λογικής, έναν επεξεργαστή Μ6800 και μια παλιά τηλεόραση για οθόνη. Γρήγορα βρήκε θέσεις εργασίας σε εταιρίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, μέχρι που το 1980 βρέθηκε στο CERN. Το πασίγνωστο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Φυσικής στη Γενεύη. Εκεί άλλαξαν όλα.
Ο Μπέρνερς – Λι άρχισε να δουλεύει πάνω στη δημιουργία διάφορων προγραμμάτων, όπως το «Enquire», με το οποίο αποθήκευε πληροφορίες και το χρησιμοποίησε μόνο εντός του γραφείου του. Μάλιστα, το πρόγραμμα αυτό θεωρείται η βάση πάνω στην οποία «πάτησε» για να δημιουργήσει το WordlWideWeb που για πρώτη φορά παρουσιάστηκε στις 12 Μαρτίου 1989. Το καλοκαίρι του 1991 το CERN έδωσε τον Παγκόσμιο Ιστό προς γενική χρήση, με τα γνωστά σήμερα αποτελέσματα. Μέχρι το 1993 ο Μπέρνερς – Λι συνέχισε να βελτιώνει το πρόγραμμα και σταδιακά δημιούργησε τα πρωτόκολλα uris, http και html τα οποία και καθιέρωσε.
Το 1994 ξεκίνησε η συνεργασία του Τιμ Μπέρνερς Λι με το ΜΙΤ, ενώ παραμένει μέχρι σήμερα διευθυντής της επιτροπής ελέγχου και εξέλιξης του κυβερνοχώρου. Αργότερα, έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης από όπου πήρε το πρώτο του πτυχίο. Για τη σπουδαιότητα της προσφοράς του στην τεχνολογία έχει ανακηρυχθεί «Σερ», ενώ συνεχίζει ακόμα και σήμερα να εργάζεται για τη δημιουργία ενός ευφυέστερου ιστού που θα ονομάζεται «Σημασιολογικός» (Semantic Web). Στόχος είναι να επεξεργάζονται οι υπολογιστές με πιο έξυπνο τρόπο τα δεδομένα που είναι αποθηκευμένα στον ιστό.
Από τον Νοέμβριο του 2019, επί της ουσίας 30 χρόνια μετά την δημιουργία του World Wide Web, ο Τιμ Μπέρνερς – Λι μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του, Ρόζμαρι Λιθ, έχει εκπονήσει ένα σχέδιο δράσης για τη σωτηρία του ίντερνετ από τις πολλές απειλές που υπάρχουν εναντίον του. Μέσω του ιδρύματος World Wide Web Foundation που έχει δημιουργήσει, δημοσίευσε το «Contract for the Web», το «Συμβόλαιο για τον Ιστό», έτσι ώστε να διασωθεί το ίντερνετ.
Όπως είναι λογικό, ο σερ Τίμοθι Τζον Μπέρνερς Λι, έχει τιμηθεί με άπειρα βραβεία για την προσφορά του στην τεχνολογική εξέλιξη. Έχει τιμηθεί με Βραβείο Τούρινγκ, με «Νόμπελ Πληροφορικής», το οποίο τιμητικά ονομάστηκε έτσι ενώ στην πραγματικότητα ήταν το βραβείο που πήρε το 2017 για την επινόηση του Παγκόσμιου Ιστού. Είναι συγγραφές του βιβλίου «Weaving the Web», που κυκλοφόρησε το 1999 και θεωρείται ένα από τα πιο κλασικά του είδους του ενώ έχει μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου.
Ο ίδιος ο Τιμ Μπέρνερς – Λι, μιλώντας για τα 30 χρόνια «ζωής» του World Wide Web, στάθηκε στην αλλαγή πλεύσης που απαιτείται στον Παγκόσμιο Ιστό. Σε δηλώσεις που είχε κάνει το 2019 στο BBC, είχε σχολιάσει πως πρέπει να υπάρξει παγκόσμια δράση για να σταματήσει «η βουτιά προς το δυσλειτουργικό μέλλον». Αναφέρθηκε κυρίως στην υποκλοπή, τη χειραγώγηση και την εμπορευματοποίηση των προσωπικών δεδομένων των χρηστών, αλλά και στην εξάπλωση της παραπληροφόρησης και την επιθετικότητα που αναπτύσσεται δια μέσου του ιστού.
Σύμφωνα με τον δημιουργό του www, «τα πρώτα 15 χρόνια ήταν καλά, όμως, στη συνέχεα πολλά πράγματα έχουν «στραβώσει» και χρειάζονται αλλαγή πλεύσης έτσι ώστε να διορθωθούν». Εμφανίστηκε, ωστόσο, αισιόδοξος πως αρκετοί άνθρωποι έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν τους κινδύνους που υπάρχουν για τους χρήστες του ιστού. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Τιμ Μπέρνερς –Λι έχει καλέσει αρκετές φορές παγκόσμιους ηγέτες και ισχυρούς επιχειρηματίες, αλλά και τους ίδιους τους απλούς πολίτες που είναι χρήστες του ιστού, να συμβάλλουν έτσι ώστε να γίνει καλύτερο το διαδίκτυο τα επόμενα χρόνια κι όχι χειρότερο…
