Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), οι γεννήσεις το 2022 στη χώρα μας σημείωσαν μείωση 10,3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αυτά τα ανησυχητικά στατιστικά είναι κάτι περισσότερο από μια απλή αριθμητική μείωση, κρούοντας, για μία ακόμη φορά, τον κώδωνα του κινδύνου για το δημογραφικό μέλλον της Ελλάδας.
Για να κατανοήσουμε πλήρως τις επιπτώσεις αυτής της τάσης και τους βαθύτερους λόγους πίσω από αυτήν, πρέπει να εμβαθύνουμε στους οικονομικούς, κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες που συμβάλλουν σε αυτή την συγκυρία, καθώς και τη σημασία της αντιμετώπισης αυτών των δημογραφικών προκλήσεων για το μέλλον και την οικονομική σταθερότητα της χώρας.
Η πτώση των γεννήσεων δημιουργεί ανησυχία
Τα στατιστικά της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι ο ελληνικός πληθυσμός μικραίνει με ανησυχητικό ρυθμό. Το 2022, ο συνολικός αριθμός γεννήσεων στη χώρα ήταν 76.541, από 85.346 το 2021, που αντιπροσωπεύει μείωση 10,3%. Πρόκειται για μία σημαντική διαφορά. Από την άλλη πλευρά, σημειώθηκε μείωση 2,2% στον αριθμό των θανάτων το 2022, με συνολικά 140.801 (70.802 άνδρες και 69.999 γυναίκες) έναντι 143.923 το 2021 (73.420 άνδρες και 70.503 γυναίκες), ωστόσο είναι ξεκάθαρο πως η χώρα μας μικραίνει, καθώς οι γεννήσεις είναι περίπου οι μισές σε σχέση με τους θανάτους.
Οι αιτίες της υπογεννητικότητας
Η οικονομική αστάθεια και η αβεβαιότητα που έχει υπάρξει τα τελευταία χρόνια, λόγω της οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε, αλλά και συγκυριών όπως η ενεργειακή και πληθωριστική κρίση, έχουν παίξει ουσιαστικό ρόλο στη διαμόρφωση των επιλογών των ζευγαριών στη χώρα μας. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων, σε συνδυασμό με δυσκολίες στην απόκτηση σταθερής απασχόλησης, έχουν αποθαρρύνει πολλά νεαρά ζευγάρια από το να δημιουργήσουν οικογένεια – ειδικότερα όσα ζουν σε ακριτικές περιοχές με τις επιπρόσθετες δυσκολίες που αυτό κρύβει.
Το αυξανόμενο κόστος διαβίωσης, στέγασης και εκπαίδευσης επιδεινώνει περαιτέρω το ζήτημα, καθιστώντας μία σημαντική πρόκληση τη δημιουργία και συντήρηση οικογένειας. Επιπρόσθετα, πλέον ολοένα και περισσότεροι δίνουν προτεραιότητα στις επαγγελματικές φιλοδοξίες και τη σταδιοδρομία τους, αντί να δημιουργήσουν οικογένεια. Η επιδίωξη της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής ανέλιξης έχει συχνά προτεραιότητα έναντι του οικογενειακού προγραμματισμού, με αποτέλεσμα την καθυστέρηση της τεκνοποίησης.
Η σημασία της αντιμετώπισης των δημογραφικών προκλήσεων
Πρόκειται για ένα ζήτημα που σίγουρα χρειάζεται μελέτη και αντιμετώπιση, καθώς η μείωση του ποσοστού γεννήσεων δεν είναι μόνο θέμα στατιστικών, αλλά έχει σημαντικές επιπτώσεις στο μέλλον και την οικονομική σταθερότητα της Ελλάδας. Μια γήρανση του πληθυσμού, με μείωση του ποσοστού γεννήσεων, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του εργατικού δυναμικού και αυξημένη ζήτηση στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και συνταξιοδότησης, με αποτέλεσμα μια λιγότερο δυναμική και παραγωγική οικονομία, η οποία μπορεί να εμποδίσει την οικονομική ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα. Η μείωση των γεννήσεων ενδέχεται ακόμη να έχει βαθιά επίδραση στη δυναμική μίας κοινότητας, στις σχέσεις μεταξύ των γενεών και στη διατήρηση των πολιτιστικών παραδόσεων στη χώρα μας.
Τρόποι για την αντιμετώπιση του ζητήματος
Για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της μείωσης των γεννήσεων στην Ελλάδα, χρειάζεται μια πολύπλευρη προσέγγιση. Η έναρξη οικονομικών πολιτικών που ενθαρρύνουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη σταθερότητα, καθώς και η παροχή οικονομικών κινήτρων για τις οικογένειες, μπορεί να συμβάλει στο να περιοριστούν κάποιες από τις – οικονομικές τουλάχιστον – ανησυχίες που σχετίζονται με τη δημιουργία οικογένειας.
Η προώθηση της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής μέσω ευέλικτων εργασιακών ρυθμίσεων, οικονομικά προσιτών πολιτικών για τη φροντίδα των παιδιών και γονικής άδειας μπορεί να βοηθήσει. Εκπαιδευτικές εκστρατείες και πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης του κοινού μπορούν να τονίσουν τη σημασία της γονεϊκότητας και του ρόλου της οικογένειας στην κοινωνία.
Η συνέχιση της υποστήριξης της ισότητας των φύλων είναι επίσης απαραίτητη, αλλά θα πρέπει να συνδυαστεί με πολιτικές που επιτρέπουν στις γυναίκες να συνδυάζουν τις επαγγελματικές τους φιλοδοξίες με τη μητρότητα, όπως οικονομικά προγράμματα παιδικής μέριμνας και γονικής υποστήριξης.
