Ένας ακόμη δικυκλιστής έχασε τη ζωή του σήμερα το πρωί στη λεωφόρο Συγγρού. Ο αριθμός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους ή τραυματίζονται σοβαρά στο δρόμο, ολοένα αυξάνεται. Η Ελλάδα είναι μία από τις τέσσερις χειρότερες χώρες της Ευρώπης στην οδική ασφάλεια με 635 νεκρούς από τροχαία ετησίως. Αυτό σημαίνει, πως κάθε μήνα, χάνουν τη ζωή τους στο δρόμο περίπου 50 άτομα – σαν να επαναλαμβάνεται σε μηνιαία βάση το δυστύχημα στα Τέμπη, δηλαδή.

Οι «δολοφόνοι» στον δρόμο είναι πέντε: κράνος, ζώνη, ταχύτητα, κινητό και αλκοόλ.

Η Ελλάδα καταλαμβάνει σήμερα την 24η θέση μεταξύ των 27 χωρών μελών της Ευρώπης σε ό,τι αφορά την οδική ασφάλεια και τον αριθμό νεκρών ανά εκατομμύριο κατοίκους.

«Όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 46, στην Ελλάδα έχουμε 61 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκους. Αυτό σημαίνει, ότι βρισκόμαστε σε μία από τις τέσσερις χειρότερες θέσεις στην Ευρώπη», αρχίζει να λέει ο δρ Γιώργος Γιαννής, Συγκοινωνιολόγος, Καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Διευθυντής του Τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του ΕΜΠ, για να προσθέσει: «Χειρότεροι από εμάς είναι μόνο η Κροατία, η Βουλγαρία κι η Ρουμανία. Καλύτερη χώρα, είναι η Σουηδία, με 22 νεκρούς σε τροχαία ανά εκατομμύριο κατοίκων – εμείς, έχουμε τρεις φορές περισσότερους νεκρούς από τη Σουηδία».

Δύο θεωρούνται οι βασικές αιτίες των πολύ επικίνδυνων τροχαίων ατυχημάτων στην Ελλάδα: η έλλειψη κράνους και η μεγάλη ταχύτητα.

Σύμφωνα με το δρα Γιαννή, «ο ένας στους τρεις νεκρούς στους ελληνικούς δρόμους, είναι μοτοσικλετιστής. Συγκεκριμένα, οι νεκροί μοτοσικλετιστές αντιστοιχούν στο 36% των τροχαίων στην Ελλάδα, όταν στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη είναι κατά μέσο όρο 18%.

Αν σκεφτεί κανείς, πως ο μέσος όρος των νεκρών από τροχαία στην Ελλάδα είναι κάθε χρόνο περίπου 635 – σαν να ζούμε το δυστύχημα των Τεμπών κάθε μήνα… – οι μοτοσικλετιστές είναι λίγο περισσότεροι από 200. Το νούμερο των θυμάτων είναι πολύ υψηλό!».

Ειδικότερα, για την έλλειψη κράνους, ο δρ Γιαννής αναφέρει: «Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χρήση κράνους στη μπροστινή θέση γίνεται από το 95%, στη Σουηδία από το 99%. Στην Ελλάδα, το ποσοστό είναι 80% και στους αναβάτες της πίσω θέσης, το ποσοστό όσων φορούν κράνος πέφτει στο 65%. Σε μία μελέτη που κάναμε στο Πολυτεχνείο, διαπιστώσαμε ότι αν η χώρα μας εναρμονίζονταν με τα ευρωπαϊκά δεδομένα και χρησιμοποιούσε κράνος το 95% των μοτοσικλετιστών, θα γλιτώναμε 120 νεκρούς. Η βελτίωση θα ήταν τεράστια».

Ο άλλος παράγοντας επικινδυνότητας, η υψηλή ταχύτητα, επίσης καταδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος στη χώρα μας: «Στα ατυχήματα του ενός οχήματος – εκείνα, δηλαδή, που εκτρέπονται της πορείας τους χωρίς να συγκρουστούν με άλλο όχημα – εξαιτίας της ακατάλληλης ταχύτητας, το ποσοστό είναι 50% ενώ στην υπόλοιπη Ευρώπη, είναι 40%.

Η αλήθεια είναι πως η ταχύτητα υποεκτιμάται στη χώρα μας ως κίνδυνος – όλοι νομίζουμε ότι ‘θα τα καταφέρουμε’, ότι ‘δεν πειράζει’. Ωστόσο, είτε στην περίπτωση που το όχημα φεύγει από το δρόμο, με αποτέλεσμα τον τραυματισμό ή και το θάνατο του οδηγού και των συνεπιβατών, είτε στην περίπτωση που η ταχύτητα, μπορεί να είναι ‘ασφαλής’ για τον οδηγό, επειδή φοράει ζώνη και οδηγεί ένα καλό όχημα, οπότε θύμα είναι άλλος, αντιλαμβάνεται κανείς πόσο επικίνδυνη είναι η ταχύτητα για όλους. Ειδικά μέσα στις πόλεις, το 55% των νεκρών, είναι πεζοί, μοτοσικλετιστές και ποδηλάτες, επειδή τους σκότωσαν κάποια οχήματα, που έτρεχαν».

Διπλάσιο είναι το ποσοστό των Ελλήνων οδηγών, που μιλούν στο κινητό τηλέφωνο – μία ακόμη αιτία τροχαίων. «Σε μία πρόσφατη έρευνα, που πραγματοποιήθηκε, στην Ελλάδα, το 10,5% των οδηγών μιλούν στο κινητό, την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 5%».

Διαφοροποίηση, σημειώνεται επίσης μεταξύ κατοικημένων και μη περιοχών.

«Στην Ελλάδα, έχουμε πολλούς νεκρούς εντός κατοικημένων περιοχών. Οι μοτοσικλετιστές, πολλοί. Η οδηγική συμπεριφορά εντός πόλης, πολύ χειρότερη από εκείνη στους αυτοκινητόδρομους. Άλλωστε, έχει παρατηρηθεί πως ειδικά από το Μάρτιο του 2017 και εντεύθεν, οπότε και διπλασιάστηκε το οδικό δίκτυο, η βελτίωση σε ό,τι αφορά τη μείωση των ατυχημάτων και των νεκρών στο κύριο οδικό δίκτυο, είναι τεράστια. Σήμερα, το πρόβλημα της οδικής ασφάλειας στην Ελλάδα είναι περισσότερο μέσα στις πόλεις».

Το δυστύχημα με τις δύο κοπέλες στη Βάρκιζα πριν λίγο καιρό. Παλαιότερα, αντίστοιχο με μία μητέρα και πέντε παιδιά. Κανείς δεν φορούσε ζώνη. Δικυκλιστής στην Καλαμακίου χωρίς κράνος, η ίδια κατάληξη. Σκοτώθηκαν όλοι. «Αν και τεράστιος ο ανθρώπινος πόνος, αναδεικνύεται μόνο αυτός στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Απουσιάζει, όμως, το διδακτικό κομμάτι – ότι αν φορούσαν ζώνη, για παράδειγμα, εκείνες οι δύο κοπέλες στη Βάρκιζα δεν θα είχαν εκσφενδονιστεί αλλά θα είχαν σωθεί. Ή η μητέρα με τα παιδιά, με 50χλμ πήγαιναν… Με ζώνη, θα είχαν απλώς ανοίξει την πόρτα να βγουν από το αυτοκίνητο…».

Σε κάθε περίπτωση, περισσότερο θέμα προβολής στη δημοσιότητα, παρά αντικειμενικής μεταβολής στον αριθμό των θυμάτων των τροχαίων, θεωρείται από τον ειδικό ο ειδησεογραφικός ‘καταιγισμός’ σχετικά με τα θανατηφόρα τροχαία μέσα σε λίγα μόλις εικοσιτετράωρα. «Το 2022 είχαμε 635 νεκρούς, 624 το 2021. Φέτος, οι ρυθμοί είναι ανάλογοι ενώ γενικά καταγράφονται λιγότερα θύματα το χειμώνα, περισσότερα το καλοκαίρι. Βρισκόμαστε στην ίδια περίπου κακή κατάσταση με μικρο-αυξομειώσεις, χωρίς δραματικές αλλαγές. Η δημοσιοποίηση είναι καλή, επειδή οδηγεί στην ευαισθητοποίηση του κόσμου», σημειώνει ο ίδιος.

Η αλλαγή κουλτούρας μέσω της ενημέρωσης, οπωσδήποτε θα βοηθήσει στη βελτίωση της κατάστασης. Όπως και η καλύτερη αστυνόμευση. Μάλιστα, σχετικά με την ανεπαρκή αστυνόμευση, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε κακές οδηγικές συμπεριφορές, ο δρ Γιαννής επισημαίνει: «Όταν βλέπει η αστυνομία τους μοτοσικλετιστές χωρίς κράνος και δεν γράφει πρόστιμο, περνάει το μήνυμα ότι ‘δεν είναι κάτι σοβαρό’.

Αξίζει να αναφερθεί ως παράδειγμα, μία έρευνα που κάναμε σε συνεργασία με την Τροχαία στα νησιά, σχετικά με το αν έγραφαν πρόστιμα οι τροχονόμοι. Στην Πάρο, έγραφαν κατά 99% για μη χρήση κράνους, στην Κω μόλις 9%. Τα ατυχήματα μειώθηκαν ή αυξήθηκαν αντίστοιχα…. Η αστυνόμευση για τα ατυχήματα θα βοηθήσει να αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας, να μην σκοτωνόμαστε εμείς και να μην σκοτώνουμε τους άλλους».

Εκτός της καλύτερης αστυνόμευσης, οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, καταγράφουν λιγότερα τροχαία και εξαιτίας των στενότερων δρόμων. Σύμφωνα με το δρα Γιαννή, «στην Αγγλία, που είναι πρωταθλήτρια στην οδική ασφάλεια, τα τελευταία 40 χρόνια στενεύουν τους δρόμους μέσα στις πόλεις. Στις οδούς μίας κατεύθυνσης, τρία μέτρα για να περνούν τα οχήματα. Αν είναι διπλής, 3,5 μέτρα. Αναγκαστικά, οι ταχύτητες είναι χαμηλότερες. Στην Ελλάδα, θα γινόταν επανάσταση…».

Για μία ακόμη φορά, στην Ελλάδα πάσχουμε όχι στη γνώση αλλά στην εφαρμογή.
«Αν και το Στρατηγικό Σχέδιο για την Οδική Ασφάλεια διαμορφώθηκε και δημοσιοποιήθηκε το 2022, χωλαίνουμε στην εφαρμογή», υπογραμμίζει ο Καθηγητής, τονίζοντας: «υπάρχει πολυαρχία, μεγάλες καθυστερήσεις. Δεν είναι δυνατόν, να έχουμε μόνο 200 περιστατικά ανάκλησης αδειών οδήγησης σε ένα χρόνο στο point system – τα νούμερα μιλούν από μόνα τους. Το σύστημα δεν λειτουργεί… ».