Το μπάσκετ για την Ελλάδα δεν είναι απλά ένα άθλημα, αλλά ένας θρύλος, μια ιστορία. Από τον πρώτο αγώνα στο γήπεδο ΧΑΝ μέχρι σήμερα, έχει χαρίσει ανατροπές, εκπλήξεις και συγκινήσεις, που έχουν ενώσει τους φιλάθλους όλης της χώρας, χαρίζοντάς τους αξέχαστες στιγμές.
Το μπάσκετ στην Ελλάδα, έχει καταφέρει – ειδικά τα τελευταία χρόνια – να είναι πρωταγωνιστής, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με αγώνες που προκαλούν το ενδιαφέρον και τη συγκίνηση των φιλάθλων. Οι νίκες και οι προκρίσεις άλλωστε είναι πολλές και συνεχόμενες. Έτσι, όλο και περισσότεροι Έλληνες επιθυμούν να δουν από κοντά τις αγαπημένες τους ομάδες, ή να ποντάρουν σε αυτές στο stoixima basket.
Το μπάσκετ, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας το 1918 και ο πρώτος αγώνας πραγματοποιήθηκε στο γήπεδο της ΧΑΝ (Χριστιανική Αδελφότητα Αθηνών). Βέβαια, ο αγώνας αυτός δεν είχε καμία σχέση με τη μορφή που έχει σήμερα το άθλημα.
Η ΧΑΝ, μετακινούταν όπου υπήρχαν στρατόπεδα για εμψύχωση των στρατιωτών, μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων, το μπάσκετ κατάφερε να εξαπλωθεί.
Ο πρώτος αυτός “αγώνας”, ήταν σαν μια δοκιμή. Δύο καρέκλες στερεώθηκαν ανάποδα σε στήλους και χρησιμοποιήθηκαν ως καλάθι, ενώ η μπάλα ήταν ποδοσφαίρου, όπως και στη Μασαχουσέτη, όταν επινοήθηκε το μπάσκετ.
Ουσιαστικά, ο πρώτος αγώνας ήρθε αρκετά χρόνια αργότερα με επίσημο έτος το 1927. Τότε, ο ΣΕΓΑΣ έφτιαξε την πρώτη Τεχνική Επιτροπή Μπάσκετ, με τους Απόστολο Νικολαΐδη, Νικόλαο Λορέντη, Γιώργο Λιβαδά, Δημήτρη Λέζο και Κωνσταντίνο Καλούδη. Μόλις δύο χρόνια μετά, διοργανώθηκε και το πρώτο πρωτάθλημα.
Την τιμή να μετέχουν στο πρώτο επίσημο αθηναϊκό πρωτάθλημα για την Ελλάδα, είχαν ο Εθνικός Αθηνών, ο Πανελλήνιος, η ΧΑΝ, η ΑΕΚ, η Σχολή Ευελπίδων, ο Πανιώνιος και οι Ν.Βύρωνος, με νικητή των Πανελλήνιο. Στη Θεσσαλονίκη, το πρώτο πρωτάθλημα διοργανώθηκε το 1930, με νικητή τον Άρη και σε δεύτερη θέση τη ΧΑΝΘ. όπου μετά πήρε τη νίκη από την Άρη.
Την ίδια χρονιά, πρωταθλήτρια Αθηνών ήταν η Νήαρ Ηστ, με επίσης την συμμετοχή του Πανιωνίου από την πλευρά του κέντρου. Η Νήαρ Ηστ βέβαια κέρδισε τα πρωταθλήματα και τα επόμενα δύο έτη.
Το 1932, έκανε την εμφάνισή της η Πανεπιστημιακή ομάδα Αθηνών, η οποία κατά την προπολεμική περίοδο έπαιξε σπουδαίο ρόλο στο μπάσκετ. Μάλιστα, το 1933 και 1934 κέρδισε και το πρωτάθλημα Αθηνών. Παρόλο που είχε αξιόλογη ομάδα, κερδίζοντας και το 1936 το πρωτάθλημα Αθηνών, δεν πήρε μέρος στο πανελλήνιο πρωτάθλημα που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη και αντικαταστάθηκε από τη Νήαρ Ηστ, η οποία πήρε και τον τίτλο.
Η ομάδα του Πανεπιστημίου επανέρχεται δυναμικά το 1937, κατακτώντας το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, αφήνοντας δεύτερη τη Νήαρ Ηστ.
Ομάδες επίσης όπως ο Πανελλήνιος και ο Ηρακλής ήταν από εκείνες που κατάφεραν να κερδίσουν τις εντυπώσεις.
Και κάπως έτσι, το μπάσκετ ξεκίνησε να μεταδίδεται, γεμίζοντας σιγά σιγά τα γήπεδα.
Οι πρώτοι αγώνες της Εθνικής Ελλάδος μπάσκετ, πραγματοποιήθηκαν πριν τον πόλεμο, κερδίζοντας μάλιστα το πρώτο της χάλκινο μετάλλιο με 4 νίκες και 2 ήττες, από την Αίγυπτο και τη Γαλλία.
Το 1951 στο Παρίσι, η Εθνική Ελλάδος επιστρέφει στο Eurobasket, παίρνοντας όμως την 8η θέση, ανάμεσα σε 18 ομάδες.
Τη δεκαετία του ‘60 και ΄70, μετά από απουσία σχεδόν 10 ετών από τα ευρωπαϊκά παρκέ, δημιούργησε μια σταθερή εικόνα, χωρίς όμως σημαντικές διακρίσεις.
Ομάδες όπως το Πανεπιστήμιο Αθηνών και οι Νήαρ Ηστ, ενώ ξεκίνησαν δυναμικά, η κατάληξή τους δεν ήταν η καλύτερη. Η Πανεπιστημιακή ομάδα Αθηνών διαλύθηκε, ενώ η πορεία της Νήαρ Ηστ άρχισε να φθίνει μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ το 1969, υποβιβάστηκε, όπως και την περίοδο 1985-1986.
Έφταιγαν όμως μονάχα οι ομάδες; Όχι. Οι ακατάλληλες υποδομές αλλά και το σύστημα – τουλάχιστον όπως ήταν τότε δομημένο – αποτελούσαν αντικίνητρα για τις ομάδες που έπρεπε να δίνουν έως και τέσσερις αγώνες μέσα σε μια ημέρα!
Μεταπολεμικά, άρχισαν να “ανθίζουν” οι μεγάλοι σύλλογοι, όπως ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός, η ΑΕΚ, αλλά και ο ΠΑΟΚ.
Το 1963 δημιουργήθηκε και η πρώτη εθνική κατηγορία ομάδων, ενώ από την περίοδο 1969-1970 τη διοργάνωση αναλαμβάνει η Ελληνική Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης (ΕΟΚ), η οποία αντικατέστησε την Ελληνική Ομοσπονδία Αθλοπαιδιών (Ε.Ο.ΑΠ.)
Η εθνική κατηγορία μετονομάστηκε σε Α1 το 1987, ενώ ο ΕΣΑΚΕ, την περίοδο 1992-93 έκανε τα πρωταθλήματα επαγγελματικά, με το όνομα Α1 ΕΣΑΚΕ.
Η Α1 αποτέλεσε όνειρο και τεράστια επιτυχία για πολλές ομάδες. Ωστόσο πολλές από αυτές δεν άντεξαν στο χρόνο, άλλες υποβιβάστηκαν, ενώ άλλες διαλύθηκαν οικονομικά. Υπάρχουν βέβαια και αυτές που έχουν αντέξει, με αποτέλεσμα να πρωταγωνιστούν τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Από τότε που διοργανώθηκε από τον ΕΣΑΚΕ το πρώτο πρωτάθλημα Α1, έχουν περάσει από τα γήπεδα περίπου 40 ελληνικές ομάδες. Ο Παναθηναϊκός, ο Ολυμπιακός, ο Άρης, ο ΠΑΟΚ και ο Πανιώνιος είναι από τις ομάδες που έχουν κρατήσει ψηλά τον πήχη, όλα αυτά τα χρόνια.
Βέβαια, αν εξαιρέσει κανείς τους δύο μεγάλους συλλόγους του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού, όλες οι υπόλοιπες ομάδες θα μπορούσαν να είναι outsiders, αφού η διαφορά επιπέδου είναι αρκετά μεγάλη, μη μπορώντας να διεκδικήσουν καν το πρωτάθλημα από τις 2 πρώτες ομάδες.
Ας δούμε όμως αναλυτικότερα μερικές από τις ομάδες που παρόλη την τίμια προσπάθειά τους, μπορεί να θεωρούνται outsider για το ελληνικό μπάσκετ.
Η ΑΕΚ αποτελεί μια ιστορική ομάδα που έχει δώσει πολλά στο μπάσκετ, τόσο σε εθνικό, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κερδίζοντας αρκετούς τίτλους. Βέβαια, το 2011 υποβιβάστηκε, όπου και αγωνίστηκε αρχικά στην Α2, ενώ την επόμενη χρονιά συνέχισε στη Β’ Εθνική για οικονομικούς λόγους. Από την περίοδο 2013-2014, επέστρεψε δυναμικότερη στην Α1.
Το Περιστέρι, παρόλο που είχε διαγράψει μια εξαιρετική πορεία τις προηγούμενες δεκαετίες, το 2004, υποβιβάστηκε στη Β΄ Εθνική. Παρόλο που το 2009 επέστρεψε στην Α1, υποβιβάστηκε ξανά το 2013. Κατάφερε όμως να “σηκωθεί” και πάλι, και να κερδίσει μια θέση στην Α1 Εθνικής κατηγορίας.
Ο Ηρακλής αποτελεί έναν από τους πιο ιστορικούς συλλόγους για το μπάσκετ στην Ελλάδα. Το 1928 μάλιστα, κατέκτησε και το πρώτο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα. Τα επόμενα χρόνια έφτασε πολύ κοντά σε τίτλους, ενώ είχε και ιστορικές διακρίσεις. Υποβιβάστηκε μόλις την περίοδο 2006-2007, όπου και επέστρεψε στην Α1 έπειτα από 4 χρόνια, όπου έφτασε και στην 3η θέση του πρωταθλήματος. Μετά βέβαια έπεσε ξανά, αγωνιζόμενος πλέον στην Α2.
Ο Σπόρτιγκ αναμφίβολα είναι μια από τις πιο σημαντικές ομάδες, με πολλές προσπάθειες και εξαιρετικές επιδόσεις για πολλά χρόνια. Το 1994 μάλιστα, επιστρέφει στην Α1 μέχρι και το 2000. Με την πάροδο των ετών, και παρόλη την καλή ομάδα και τις τίμιες προσπάθειες, η ομάδα από τα Πατήσια έπεσε πάλι κατηγορία, φτάνοντας μέχρι και τη Γ’ Εθνική. Πλέον αγωνίζεται στο Α’ τοπικό.
Ο Παπάγου είναι μια από τις ομάδες που έχουν προσφέρει μοναδικό θέαμα στους φιλάθλους όλα αυτά τα χρόνια. Ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1990, ήταν από τις πιο ισχυρές ομάδες, ενώ μεγάλοι Έλληνες και ξένοι αθλητές, αγωνίστηκαν με τη φανέλα της, όπως ο Αλφόνσο Φορντ, αλλά και ο Έλληνας Μιχάλης Υφαντής, ο οποίος αγωνίστηκε στην ομάδα μέχρι και την απόσυρσή του σε ηλικία 44 ετών.
Η ομάδα, αγωνίστηκε στην Α’ Εθνική, γνώρισε όμως και τον υποβιβασμό. Παρόλες τις διακυμάνσεις της διατηρεί μια εξαιρετικά αξιόλογη πορεία στην Elite League.
Το μπάσκετ έχει αφήσει σημαντικό αποτύπωμα στην ελληνική κοινωνία. Από τις μικρές ομάδες που ξεπέρασαν κάθε προσδοκία, μέχρι εκείνες που μεσουρανούν ακόμα και σήμερα, όλοι έγιναν ήρωες για τους φιλάθλους, κάνοντας το μπάσκετ πιο δημοφιλές στη χώρα μας.
Οι επιτυχίες των ελληνικών ομάδων στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα, όπως αυτή του Άρη του 1993, έναντι στην Εφές Πίλσεν, ήταν το έναυσμα, η έμπνευση, η αρχή.
Άλλωστε, μην ξεχνάμε και τις ιστορικές μορφές που πέρασαν από τα ελληνικά παρκέ, οι οποίες κατάφεραν να αγαπηθούν και να αποκτήσουν σεβασμό από κάθε φίλαθλο, όποια κι αν ήταν η φανέλα που φορούσαν, όπως ο Νίκος Γκάλης και ο Γιαννάκης, αλλά και πιο σύγχρονοι όπως ο Σπανούλης, ο Παπαλουκάς και ο Διαμαντίδης.
Οι ιστορίες των ομάδων, η πίστη και η αντοχή τους στο χρόνο, δίνουν εξαιρετικά και πολύτιμα μαθήματα σχετικά με την αντοχή, την αφοσίωση αλλά και το πνεύμα ομαδικότητας που πρέπει να έχει κάθε άθλημα. Μην ξεχνάμε επίσης ότι μέσα από τις επιτυχίες, οι μεγάλες ομάδες έφεραν πανηγυρισμούς και συγκινήσεις, οι μικρές ωστόσο, χάρισαν ένα αίσθημα τοπικής υπερηφάνειας που συνέβαλε στην ανάπτυξη του αθλητισμού και σε τοπικό επίπεδο.
