Σε πλήρη εγρήγορση βρίσκονται οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου, καθώς η Τουρκία φέρεται να βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τη νέα κυβέρνηση της Συρίας για την οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), σύμφωνα με δημοσιεύματα τουρκικών μέσων ενημέρωσης.
Η είδηση προκαλεί έντονη ανησυχία για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην ευρύτερη γεωπολιτική σταθερότητα της περιοχής σε συνέχεια του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου και τις προσπάθειες της Άγκυρας να οικειοποιηθεί ολόκληρο τον χώρο της ευρύτερης βόρειας ανατολικής Μεσογείου «διαγράφοντας» τα δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου.
Σύμφωνα με την αγγλόφωνη έκδοση της Χουριέτ, η συμφωνία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο σχέδιο δράσης που περιλαμβάνει τη θαλάσσια οριοθέτηση και την ανασυγκρότηση της Συρίας μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ. Ο Τούρκος υπουργός Μεταφορών, Αμπτουλκαντίρ Ουράλογλου, δήλωσε πως η συμφωνία θα αφορά την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών δικαιοδοσίας και την αποκατάσταση βασικών υποδομών στη Συρία, όπως αεροδρόμια, σιδηροδρόμους οδικές συνδέσεις και τηλεπικοινωνίες.
Η Τουρκία αγνοώντας κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την αλλαγή στη Συρία προκειμένου, όπως έκανε και με τη Λιβύη να υποσχεθεί περαιτέρω ανταλλάγματα σε περίπτωση συμφωνίας.
Ο απόστρατος ναύαρχος Τζιχάτ Γιαϊτζί είχε δηλώσει σχετικά, στο πλαίσιο τηλεοπτικής του εμφάνισης: «Mπορούμε να υπογράψουμε με τη Συρία μια συμφωνία καθορισμού Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), όπως είχαμε κάνει με τη Λιβύη. Αυτή η συμφωνία θα δώσει κατά 12% περισσότερο χώρο στη Συρία σε σχέση με την πρόταση της Ελληνοκυπριακής Διοίκησης της Νότιας Κύπρου (sic). Αυτό δηλαδή θα δώσει περισσότερη ΑΟΖ στη Συρία.
Αυτή η συμφωνία θα δώσει ένα κέρδος στην Τουρκία έκτασης 4.000 τ. χλμ. και θα χαλάσει το σχέδιο των Ελληνοκυπρίων. Ετσι, στην Ανατολή θα δημιουργηθεί μια τουρκική ασπίδα όπως είχε δημιουργηθεί και δυτικά μια τουρκική ασπίδα με τη συμφωνία με τη Λιβύη. Η κυβέρνηση αυτή πρέπει να το κάνει αυτό. Δεν είναι η εποχή για να διστάζουμε και να σκεφτόμαστε τι θα πει ο ένας ή ο άλλος. Η Τουρκία δεν πρέπει να φοβάται τους Ελληνοκύπριους».
«Στην Ανατολική Μεσόγειο το κλίμα άλλαξε υπέρ της Τουρκίας […] Πρέπει να υπογράψουμε συμφωνία ΑΟΖ με τη Συρία. Θα αλλάξει τα δεδομένα», είχε γράψει, από την πλευρά του, ο Αϊντίν Χασάν στη Milliyet, επικαλούμενος αναλυτές.
Οι ίδιες πηγές από την τουρκική πλευρά αναφέρουν πως είναι στο τραπέζι σήμερα το ζήτημα της κοινής εκμετάλευσης των κοιτασμάτων στην ανατολική Μεσόγειο και έδωσαν στην δημοσιότητα τον παρακάτω χάρτη. Στον συγκεκριμένο χάρτη με πράσινο χρώμα υπάρχει οριοθετημένη για την Άγκυρα η ΑΟΖ όπως αυτή προκύπτει από το τουρκολιβυκό μνημόνιο και με ανοιχτό καφέ παράλληλα με τις τουρκικές ακτές ορίζεται η ΑΟΖ με την Συρία.
Η Τουρκία έχει ήδη δρομολογήσει τη μεταφορά αντιπροσωπείας του υπουργείου Ενέργειας στη Συρία για συζητήσεις ενεργειακής συνεργασίας, περιλαμβανομένης της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να καλυφθούν οι ενεργειακές ελλείψεις της χώρας. Η προοπτική υπογραφής μιας τέτοιας συμφωνίας προκαλεί έντονες αντιδράσεις σε Ελλάδα και Κύπρο, οι οποίες εκφράζουν ανησυχία για πιθανή παραβίαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας.
Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης δήλωσε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΚΥΠΕ) ότι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, επισημαίνοντας ότι κάθε απόπειρα αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου. Τόνισε επίσης ότι ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ έχουν ήδη ενημερωθεί οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αντίστοιχα, ελληνικές διπλωματικές πηγές υπογράμμιζαν ότι η μεταβατική κατάσταση στη Συρία δεν νομιμοποιεί τη σύναψη διεθνών συμφωνιών για ΑΟΖ. «Η Ελλάδα βρίσκεται σε διαρκή επικοινωνία με την Κύπρο, τις γειτονικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποτροπή της δημιουργίας τετελεσμένων γεγονότων», ανέφεραν πηγές του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών.
Οι πολιτικές αντιδράσεις στην Ελλάδα υπήρξαν έντονες. Ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ, Δημήτρης Μάντζος, χαρακτήρισε την πιθανή συμφωνία «κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου» και κάλεσε την κυβέρνηση να λάβει άμεσα μέτρα για την αποτροπή τετελεσμένων.
Ο κίνδυνος είναι φυσικά υπαρκτός και η Λευκωσία και η Αθήνα παρακολουθούν τις κινήσεις και πρωτοβουλίες που λαμβάνονται από την τουρκική πλευρά, όπως είχε γίνει και στο παρελθόν όταν είχε υπάρξει επίσημη προσέγγιση από την Αγκυρα προς την Παλαιστινιακή Αρχή για μια τέτοια ανορθόδοξη και παράνομη οριοθέτηση, την οποία δεν αποτόλμησε ο Μαχμούντ Αμπάς.
Αθήνα και Λευκωσία προχωρούν σε προληπτικές κινήσεις ώστε να μην επαναληφθεί ο αιφνιδιασμός του 2019. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τη Σύνοδο Κορυφής, ερωτηθείς για τα σενάρια αυτά, υπενθύμισε ότι το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο είναι άκυρο και ότι προς το παρόν υπάρχουν μόνο δημοσιογραφικές αναφορές για ενδεχόμενη συμφωνία Τουρκίας – Συρίας, όμως τόσο ο ίδιος όσο και ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Χριστοδουλίδης ενημέρωσαν τους ομολόγους τους.
Η Λευκωσία, σύμφωνα με πληροφορίες μας, έχει προβεί σε προληπτικές κινήσεις και έχει θέσει το θέμα σε δυνάμεις που βρίσκονται σε απευθείας επαφή με το HTS και τη νέα εξουσία στη Δαμασκό.
Στη Συρία είναι προφανές ότι θα υπάρξει ένα μεγάλο μεταβατικό διάστημα μέχρις ότου αποκατασταθεί στοιχειώδης σταθερότητα και νομιμότητα και υπάρξει κυβέρνηση η οποία θα αναγνωριστεί από τον ΟΗΕ και θα έχει και δικαίωμα «δικαιοπραξίας» με τρίτα μέρη.
Ακόμη και τότε, όμως, μια νομιμοποιημένη συριακή κυβέρνηση θα έχει πολλές άλλες προτεραιότητες πριν ασχοληθεί με την ικανοποίηση ενός εκ των αιτημάτων της Τουρκίας, όπως είναι η οριοθέτηση την οποία προτείνει ο απόστρατος ναύαρχος Τζιχάντ Γιαϊτσί.
Μια τέτοια πρωτοβουλία θα φέρει σε άμεση σύγκρουση την κυβέρνηση της Δαμασκού με την Ε.Ε., καθώς θα πρόκειται για προσπάθεια υφαρπαγής τμήματος ΑΟΖ ενός κράτους-μέλους και προφανώς θα οδηγήσει σε κυρώσεις και διακοπή της πολύτιμης βοήθειας που θα έχει ανάγκη το νέο καθεστώς προκειμένου να επιβιώσει.
Το τμήμα το οποίο, σύμφωνα με τις αλχημείες του Γιαϊτσί, θα βαφτιστεί «τουρκική ΑΟΖ» είναι μια μικρή περιοχή της κυπριακής ΑΟΖ η οποία σήμερα δεν βρίσκεται υπό τον έλεγχο της Κυπριακής Δημοκρατίας και συγχρόνως θα εξαφανίζει και τις «θαλάσσιες ζώνες» του ψευδοκράτους για τα δικαιώματα του οποίου δήθεν κόπτεται η Τουρκία.
