Η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις που σχετίζονται με το αυξημένο κόστος σε καύσιμα, ενέργεια, φόρους, και βασικά αγαθά. Αυτές οι παράμετροι περιορίζουν τις προοπτικές ανάπτυξης και καθιστούν την οικονομία δυσκίνητη και μη ελκυστική για επενδύσεις.
Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του 2024, η τιμή της βενζίνης στην Ελλάδα ξεπερνά τα 1.7 ευρώ ανά λίτρο, κατατάσσοντας τη χώρα στις πρώτες θέσεις των ακριβότερων τιμών καυσίμων στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους υψηλούς φόρους στα καύσιμα. Ο ειδικός φόρος κατανάλωσης και ο ΦΠΑ στα καύσιμα φτάνουν στο 55% της τελικής τιμής, επιβαρύνοντας ιδιαίτερα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Στον τομέα της ενέργειας, η Ελλάδα έχει από τις υψηλότερες τιμές ηλεκτρικού ρεύματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας έχει αυξηθεί δραματικά λόγω της εξάρτησης από εισαγόμενο φυσικό αέριο, με αποτέλεσμα την αύξηση της χονδρικής τιμής της κιλοβατώρας. Για το 2024, η μέση τιμή ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά έχει φτάσει τα 0,30 ευρώ ανά κιλοβατώρα, τοποθετώντας τη χώρα σε μία από τις πρώτες θέσεις στις αυξήσεις των τιμών ενέργειας στην Ευρώπη.
Η Ελλάδα έχει έναν από τους υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που φτάνει το 24% σε αγαθά και υπηρεσίες. Αυτός ο υψηλός συντελεστής περιορίζει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και επιβαρύνει τις επιχειρήσεις, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής και λειτουργίας. Επιπλέον, η χώρα επιβάλλει από τους υψηλότερους φόρους εισοδήματος, με την ανώτερη κλίμακα να φτάνει το 44% για υψηλά εισοδήματα, γεγονός που αποτρέπει τη δημιουργία νέων επενδύσεων και επιβαρύνει τους επιχειρηματίες.
Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα το 2024 ανέρχεται σε 5-6%, και παρότι είναι μειωμένος σε σύγκριση με το 2022 (όταν ξεπέρασε το 10%), παραμένει σε υψηλά επίπεδα συγκριτικά με την υπόλοιπη Ευρώπη. Η άνοδος των τιμών σε βασικά αγαθά, καύσιμα και ενέργεια έχει αυξήσει το κόστος διαβίωσης, ενώ οι μισθοί δεν ακολουθούν τον ίδιο ρυθμό αύξησης, δημιουργώντας σοβαρά προβλήματα στις οικογένειες και μειώνοντας την αγοραστική δύναμη.
Η Ελλάδα έχει επίσης από τα υψηλότερα κόστη διοδίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ορισμένες διαδρομές να κοστίζουν πάνω από 20 ευρώ για τα εθνικά δίκτυα. Το κόστος των διοδίων αποτελεί σημαντική επιβάρυνση για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τα οδικά δίκτυα για τις μεταφορές τους, αυξάνοντας το συνολικό κόστος των προϊόντων και των υπηρεσιών.
Η έλλειψη μεγάλων επενδύσεων, η υψηλή φορολογία και οι αυξανόμενες τιμές δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον για την οικονομία. Η αργή ανάπτυξη, που αναμένεται να φτάσει μόλις το 1-2% του ΑΕΠ το 2024, είναι ανεπαρκής για να καλύψει τις κοινωνικές ανάγκες και να μειώσει την ανεργία, η οποία παραμένει στο 12-13%. Ταυτόχρονα, η έλλειψη πολιτικών που θα ενισχύσουν την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη επιδεινώνει την οικονομική στασιμότητα.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε έναν φαύλο κύκλο οικονομικής στασιμότητας λόγω της υψηλής φορολογίας, των ακριβών καυσίμων, της ακριβής ενέργειας και των υψηλών τιμών βασικών αγαθών. Αυτές οι παράμετροι καταστρέφουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας και καθιστούν δύσκολη την προσέλκυση νέων επενδύσεων. Για να αλλάξει αυτή η πορεία, απαιτούνται ριζικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά ενέργειας, στη φορολογία και στις υποδομές, μαζί με ενίσχυση των πολιτικών που θα προωθούν την καινοτομία και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
