Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΥΛΙΑ

Την ίδια στιγμή, όμως, αυξάνονται και οι βιομηχανίες αλλά και οι επιχειρήσεις εμπορίας τροφίμων, οι οποίες, σύμφωνα πάντα με στοιχεία της «R», μειώνουν αυτή την περίοδο τις τιμές σε τουλάχιστον 50 προϊόντα. Ωστόσο, υπάρχουν, για παράδειγμα, εταιρείες γαλακτοκομικών που μειώνουν τις τιμές σε κάποια προϊόντα και ορισμένες άλλες που τις αυξάνουν. Οι νέες ανατιμήσεις έρχονται να προστεθούν στη λίστα της ακρίβειας, η οποία, από τις αρχές του χρόνου, περιλαμβάνει αυξήσεις σε τουλάχιστον 1.500 προϊόντα, σε ποσοστό που ξεπερνά σε αρκετές περιπτώσεις ακόμη και τo 20%.

Αναλυτικότερα, μέχρι το τέλος Ιουλίου αναμένεται να αυξηθούν οι τιμές στα εξής προϊόντα: Γραβιέρα 33%, κατεψυγμένες πατάτες 6,5% έως 30%, μαρμελάδα 20%, απορρυπαντικό πιάτων 16%, ελαιόλαδο έως 15%, χαρτικά έως 15%, μέλι ανθέων 11%, μπαχαρικά 10%, παξιμάδια 10%, αναψυκτικά 10%, χυμοί 10%, τσάι έως 10%, ελιές 10%, φυτικό γάλα 9%, κατεψυγμένα λαχανικά 9%, γαλακτοκομικά 8%, χλωρίνη 8%, ζωοτροφές 7,5%, στιγμιαίος καφές 7%, σοκολάτες 6%, πουρές 5%, ανθρακούχο νερό 5%, παιδικές τροφές 4%, εσπρέσο 2,5%, ριζογκοφρέτες και ταχίνι σε ποσοστό 2,5%. Οι ανατιμήσεις έχουν γίνει από μεμονωμένες εταιρείες και αναμένεται να περάσουν σταδιακά στα ράφια μέχρι το τέλος Ιουλίου, ανάλογα με τα αποθέματα που έχουν στη διάθεσή τους οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Οπως εκτιμούν παράγοντες της αγοράς, οι ανατιμήσεις θα συνεχιστούν και το επόμενο διάστημα, αλλά με μικρότερη ένταση. Οι αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων δεν αφορούν μόνο τα «επώνυμα», αλλά και τα ιδιωτικής ετικέτας. Σύμφωνα με στοιχεία της NielsenIQ, το πρώτο τετράμηνο του 2023 οι αυξήσεις στις τιμές των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας ανήλθαν στο 16,4%, όταν στα επώνυμα προϊόντα μεσοσταθμικά έφτασαν το 6%. Παρ’ όλα αυτά, τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας συγκεντρώνουν μερίδιο αγοράς της τάξεως του 25%, με τρεις στους τέσσερις καταναλωτές που αγοράζουν προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας να δηλώνουν ότι δεν το κάνουν μόνο για τη σχετικά χαμηλή τιμή, αλλά και επειδή θεωρούν ότι είναι εξίσου ποιοτικά σε σχέση με τα επώνυμα.

Εκτός όμως από τις ανατιμήσεις, υπάρχουν και ορισμένες βιομηχανίες τροφίμων και εμπορικές επιχειρήσεις που στέλνουν τιμολόγια στα σούπερ μάρκετ με μειωμένες τιμές.

Σύμφωνα πάντα με στοιχεία που έχει στη διάθεσή της η «R», υπάρχουν ορισμένες εταιρείες που έχουν προχωρήσει σε μείωση τιμών σε τουλάχιστον 50 προϊόντα, σε ποσοστό που κατά μέσο όρο φτάνει το 10%.

Μειώσεις τιμών έχουν γίνει, επίσης, από μεμονωμένες εταιρείες και αφορούν το κατσικίσιο τυρί (15%), τις φρυγανιές έως 12,5%, το γιαούρτι έως 12%, το βιολογικό γάλα κεφίρ 10,5%, το αραβοσιτέλαιο έως 9%, τα γαλακτοκομικά έως 4,5% και το γάλα εβαπορέ 4%. Οι περισσότερες από αυτές τις μειώσεις έχουν περάσει ήδη στα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Ωστόσο, δυσαρέσκεια προκαλεί στους καταναλωτές το γεγονός ότι η αποκλιμάκωση των τιμών θα έπρεπε να ήταν πολύ μεγαλύτερη, με δεδομένο ότι οι τιμές στα ενεργειακά προϊόντα έχουν μειωθεί σημαντικά. Για παράδειγμα, το πετρέλαιο μπρεντ κινείται κάτω από τα 80 δολάρια το βαρέλι, παρόλο που η Σαουδική Αραβία ανακοίνωσε τη μείωση της παραγωγής πετρελαίου τον Ιούλιο κατά 1 εκατομμύριο βαρέλια. Το ηλεκτρικό ρεύμα βρίσκεται στην περιοχή των 100 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ το φυσικό αέριο κινείται σε επίπεδα προ ενεργειακής κρίσης και συγκεκριμένα κοντά στα 25 ευρώ ανά μεγαβατώρα.

Προσφορές

Οι περισσότερες επιχειρήσεις, πάντως, προσπαθούν να προσελκύσουν τους καταναλωτές μέσω προσφορών -οι οποίες έχουν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια- και όχι μέσα από μειώσεις των τιμών. Η ακρίβεια αποτυπώνεται με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο και στις πωλήσεις των σούπερ μάρκετ. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της NielsenIQ, το πρώτο τετράμηνο του έτους οι πωλήσεις στο οργανωμένο λιανεμπόριο αυξήθηκαν κατά 9,1%, ωστόσο η ανάπτυξη αυτή εξακολουθεί να είναι πληθωριστική, δηλαδή να οφείλεται στις αυξημένες τιμές των προϊόντων, καθώς οι όγκοι υποχωρούν την ίδια χρονική περίοδο κατά 3,5%.

Στο στόχαστρο οι τιμές σε 60.000 προϊόντα και υπηρεσίες

Μέσα από μια τεχνολογικά προηγμένη ηλεκτρονική πλατφόρμα, τα στελέχη της Επιτροπής Ανταγωνισμού ενημερώνονται για τις αλλαγές των τιμών σε πραγματικό χρόνο. Τι δηλώνει στην «R» ο πρόεδρός της Ιωάννης Λιανός

Με σύμμαχο την τεχνολογία, η Επιτροπή Ανταγωνισμού συλλέγει δεδομένα για περισσότερους από 60.000 κωδικούς προϊόντων και υπηρεσιών και ενημερώνεται σε πραγματικό χρόνο για τις μεταβολές των τιμών τους. Ταυτόχρονα, αρκετοί έλεγχοι έχουν ξεκινήσει ή πρόκειται να ξεκινήσουν σε συγκεκριμένους κλάδους και επιχειρήσεις, μετά από ανώνυμες καταγγελίες που φτάνουν στην ειδική πλατφόρμα της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Την ίδια στιγμή, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει ξεκινήσει τη χαρτογράφηση δυναμικών κλάδων της οικονομίας, π.χ. στον χώρο του γάλακτος και του τυριού, του βρεφικού γάλακτος, των απορρυπαντικών, κ.λπ. Επίσης, το προσεχές διάστημα, οι έλεγχοι αναμένεται να αυξηθούν και να επεκταθούν σε ακόμη περισσότερους κλάδους, με στόχο τη συνεχή παρακολούθηση της αγοράς.

Μιλώντας αποκλειστικά στη Realnews, ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού Ιωάννης Λιανός τονίζει ότι «υπάρχουν κλάδοι που θα ελεγχθούν εξονυχιστικά το επόμενο διάστημα. Διαθέτουμε όλα τα τεχνολογικά εργαλεία, για να γνωρίζουμε τις μεταβολές των τιμών σε χιλιάδες προϊόντα, ενώ, μέσω της τεχνητής νοημοσύνης, μπορούμε να προχωρούμε σε γρήγορους και στοχευμένους ελέγχους». Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει αναβαθμιστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού, αλλά και εξοπλισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι η ειδική ομάδα ανάλυσης δεδομένων της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι στελεχωμένη από εξειδικευμένους επιστήμονες και άριστους γνώστες πληροφοριακών προγραμμάτων, που συλλέγουν καθημερινά στοιχεία για τις τιμές σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως είναι τα τρόφιμα, και παρατηρούν τις μεταβολές των τιμών. Στη συνέχεια, μέσα από ειδικούς και πολύπλοκους αλγόριθμους που χρησιμοποιούν, μπορούν να εξάγουν συμπεράσματα για το εάν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για στρέβλωση του ανταγωνισμού, δηλαδή για την ύπαρξη καρτέλ η άλλων αντι-ανταγωνιστικών πρακτικών. Στόχος της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι να προχωρά μόνο σε εκείνους τους ελέγχους για τους οποίους υπάρχουν ενδείξεις ότι καταστρατηγούνται κανόνες του ανταγωνισμού. Γι’ αυτόν τον λόγο, γίνεται εξονυχιστική ανάλυση των δεδομένων με τη βοήθεια εξειδικευμένων τεχνολογικών εργαλείων. Με αυτόν τον τρόπο, έλεγχοι που παλαιότερα διαρκούσαν ακόμη και οκτώ χρόνια σήμερα ολοκληρώνονται σε περίπου έναν με ενάμιση χρόνο. Το γεγονός αυτό έχει φέρει τη χώρα μας στις πρώτες θέσεις ανάμεσα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αναφορικά με τον αριθμό ελέγχων στην αγορά (όσον αφορά τον αριθμό των ελεγχόμενων επιχειρήσεων) και έχει οδηγήσει σε αύξηση 75% του αριθμού αποφάσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού σε σχέση με το 2019. Εκτός όμως από τους ελέγχους που διεξάγονται με τη βοήθεια της τεχνολογίας, η Επιτροπή Ανταγωνισμού, υπό το πρίσμα της ενεργειακής κρίσης, αλλά και των αυξήσεων των τιμών στα είδη διατροφής, έχει προβεί σε σειρά αιφνίδιων επιτόπιων ελέγχων και έχει εντείνει τις δράσεις της, προκειμένου να διερευνήσει τυχόν αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές από την πλευρά των επιχειρήσεων σε διάφορους τομείς της οικονομίας.

Ειδικότερα, κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, πραγματοποιήθηκαν έλεγχοι σε 68 επιχειρήσεις. Μεταξύ άλλων ελέγχθηκαν εννέα επιχειρήσεις οι οποίες δραστηριοποιούνται στον κλάδο προμήθειας και λιανικής πώλησης ειδών σούπερ μάρκετ και συγκεκριμένα στις αγορές ζυμαρικών, 15 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε επιμέρους αγορές του κλάδου παροχής υπηρεσιών σίτισης και μία επιχείρηση του κλάδου προμήθειας και λιανικής πώλησης ειδών σούπερ μάρκετ και συγκεκριμένα στις αγορές δημητριακών, γάλακτος, καφέ, μαρμελάδων, ροφημάτων και τυριών.

Ανώνυμες καταγγελίες

Εκτός όμως από τον έλεγχο των τιμών με τη βοήθεια τεχνολογικών εργαλείων, η Επιτροπή Ανταγωνισμού δέχεται ανώνυμες καταγγελίες μέσω μια ειδικής πλατφόρμας που έχει δημιουργήσει. Για πρώτη φορά, η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει ξεκινήσει από το 2021 εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού με σκοπό την προώθηση του εργαλείου ανώνυμης πληροφόρησης και την ευαισθητοποίησή του για αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές με τον τίτλο «Ξεσκέπασε τα καρτέλ – Ρίξε τις τιμές». Σύμφωνα, μάλιστα, με τον κ. Λιανό, «τον τελευταίο 1,5 χρόνο έχουμε γίνει δέκτες 200 και πλέον ανώνυμων καταγγελιών και πληροφοριών. Υπάρχουν υποθέσεις που διαχειρίζεται η Επιτροπή Ανταγωνισμού και οι οποίες έχουν ξεκινήσει μέσα από ανώνυμες καταγγελίες που έχουν γίνει. Η συνεισφορά της Επιτροπής Ανταγωνισμού στη μείωση των τιμών είναι διαρκής και αυ-τό έγινε, μεταξύ άλλων, και με το “πράσινο φως” που δώσαμε για τη δημιουργία του “καλαθιού του νοικοκυριού” και τη συνεισφορά μας στον καλύτερο σχεδιασμό του. Ενα μέτρο που, πριν γίνει πράξη, έπρεπε να διασφαλίσουμε ότι δεν θα παραβαίνει κανόνες ανταγωνισμού».

Χαρτογράφηση της αγοράς

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού έχει ενισχύσει την εργαλειοθήκη της με τη δυνατότητα που έχει πλέον από την περσινή χρονιά να χαρτογραφεί την αγορά και να μελετά τις συνθήκες ανταγωνισμού σε οποιονδήποτε κλάδο της οικονομίας. Πλέον, στόχος της Επιτροπής Ανταγωνισμού είναι κάθε χρόνο να πραγματοποιεί έρευνες για δυναμικούς κλάδους της οικονομίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Επιτροπή προχώρησε στην επικαιροποίηση της Κλαδικής Ερευνας στον κλάδο παραγωγής, διανομής και εμπορίας βασικών καταναλωτικών ειδών και κυρίως ειδών διατροφής, καθώς και ειδών καθαριότητας και προσωπικής υγιεινής. Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε στις εξής κατηγορίες προϊόντων: Ψωμί συσκευασμένο για τοστ, δημητριακά για πρωινό, ζυμαρικά, αλλαντικά, γιαούρτι και επιδόρπια γιαουρτιού, τυρί φέτα, όσπρια, καφές, αναψυκτικά, απορρυπαντικά ρούχων, χαρτικά, σπορέλαιο, ελαιόλαδο κ.λπ.

Επίσης, η στελέχωση της Επιτροπής Ανταγωνισμού με το κατάλληλο επιστημονικό προσωπικό αποτελεί βασική προτεραιότητα του Ι. Λιανού, ο οποίος ευελπιστεί να καλυφθούν σταδιακά όλες οι ανάγκες που υπάρχουν. Σημειώνεται ότι η Επιτροπή κατάφερε να αυξήσει το προσωπικό της το τελευταίο τρίμηνο του 2022, μέσω της κινητικότητας στον ευρύτερο δημόσιο τομέα αλλά και μέσω νέων προσλήψεων, μια συστηματική προσπάθεια που έχει ξεκινήσει από το 2019 και συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς λόγω των αυξημένων αναγκών για την επίτευξη των στρατηγικών της στόχων. Σημειώνεται, ότι, παρά την αύξηση των θέσεων απασχόλησης, μέχρι σήμερα έχει καλυφθεί μόλις το 40% των οργανικών θέσεων της Επιτροπής Ανταγωνισμού, με στόχο να φτάσει το 45% στο τέλος του 2023.