Ένα κοριτσάκι ενός έτους εντοπίστηκε νεκρό μέσα σε αυτοκίνητο στην περιοχή Cecchignola, νότια της Ρώμης.

Σύμφωνα με τα ιταλικά μέσα, ο πατέρας, ο οποίος είναι αστυνομικός, φεύγοντας το πρωί από το σπίτι για να πάει στη δουλειά του πήρε μαζί του το παιδί προκειμένου να το αφήσει στο νηπιαγωγείο. Η σύζυγός του έπρεπε να το παράλαβει το μεσημέρι. Ωστόσο, όταν η γυναίκα έφτασε, οι δάσκαλοι της εξήγησαν ότι η κόρη της δεν είχε εμφανιστεί στο σχολείο.

Η δουλειά του συζύγου της ήταν δίπλα στο νηπιαγωγείο. Όπως όλα δείχνουν, όταν ο πατέρας πάρκαρε έξω από το νηπιαγωγείο, ξέχασε να πάρει το παιδί μαζί του, με αποτέλεσμα αυτό να μείνει μέσα για πολλές ώρες και να βρει φρικτό θάνατο.

Το αυτοκίνητο που εντοπίστηκε νεκρό το παιδί:

Η τραγική στιγμή ήρθε όταν η μητέρα, φεύγοντας από το νηπιαγωγείο εντόπισε το παρκαρισμένο αυτοκίνητο του συζύγου της με το μωρό της μέσα σ’ αυτό. Έντρομη έτρεξε σ’ αυτό και με τη βοήθεια ενός περαστικού έσπασαν το τζάμι και απεγκλώβισαν το παιδί. Ωστόσο, ήταν πολύ αργά γιατί το κοριτσάκι ήταν ήδη νεκρό.

Επί τόπου έσπευσαν και οι διασώστες, οι οποίοι διαπίστωσαν τον θάνατο του μικρού παιδιού. Σε κατάσταση σοκ οι γονείς δεν μπορούν να πιστέψουν αυτό που συνέβη στο κοριτσάκι τους. Οι Αρχές διεξάγουν έρευνα για τη διαλεύκανση της τραγωδίας.

Το σύνδρομο του ξεχασμένου μωρού 

Το τραγικό περιστατικό στην Ιταλία θύμισε την τραγωδία στην Άρτα που σημειώθηκε πριν από περίπου ένα μήνα, με τον πατέρα που άφησε για ώρες μέσα στο αυτοκίνητο το κοριτσάκι του και συνέχισε στην καθημερινή ρουτίνα της δουλειάς του με  αποτέλεσμα αυτό να βρει φρικτό θάνατο.

Το ερώτημα είναι πώς γίνεται να αφήσεις ένα παιδί μέσα στο αυτοκίνητο, μέσα σε συνθήκες που μπορεί να οδηγήσουν πολύ γρήγορα στον θάνατό ακόμη και έναν ενήλικο; Μπορείς να ξεχάσεις το παλτό και το πορτοφόλι, το κινητό στο σπίτι ή να ξεχάσεις να πληρώσεις στην ώρα του έναν λογαριασμό – αλλά και ένα παιδί στο αυτοκίνητο;

Και όμως. Ο εγκέφαλος μπορεί κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις να παρουσιάζει κενά μνήμης τα οποία ενίοτε έχουν και μοιραία αποτελέσματα.

Το Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού (Forgotten Baby Syndrome) είναι μια υπαρκτή συνθήκη που εμφανίζεται σχεδόν κάθε 10 ημέρες στις ΗΠΑ. Στη χώρα, τα τελευταία 25 χρόνια έχουν χάσει τη ζωή τους μέσα σε αυτοκίνητο από θερμοπληξία πάνω από 900 παιδιά, από μωρά μέχρι και 14χρονους.

Τo 88% των θανάτων ήταν σε παιδιά κάτω των 3 ετών – πολύ μικρά με άλλα λόγια να αντιδράσουν, να βγουν από το όχημα, να φωνάξουν σε βοήθεια. Η θερμοπληξία είναι σοβαρότερος κίνδυνος για τα παιδιά, αφού το σώμα του παιδιού υπερθερμαίνεται τρεις έως πέντε φορές ταχύτερα συγκριτικά με ενός ενήλικα.

Και όπως αναφέρει ο αμερικανικός φορέας για αυτά τα περιστατικά (NoHeatStroke.org), περισσότερα από τα μισά (55%) έχασαν τη ζωή τους γιατί ο άνθρωπος που τα φρόντιζε τα ξέχασε μέσα στο όχημα. Σε ένα 25% των περιπτώσεων τα παιδιά βρήκαν πρόσβαση μόνα τους και κλειδώθηκαν στο αυτοκίνητο, 15% εγκαταλείφθηκαν στο αυτοκίνητο εν γνώσει των κηδεμόνων τους, ενώ για ένα 4% οι συνθήκες είναι αδιευκρίνιστες.

Ο καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Φλόριντας, Ντέιβιντ Ντάιαμοντ, με ειδίκευση στη γνωστική νευροεπιστήμη, έχει μελετήσει το ζήτημα και εστιάζει στο άγχος που αντιμετωπίζουν οι γονείς στην καθημερινή ζωή.

Το άγχος από την καθημερινότητα που έχουμε όλοι μας μπορεί να προκαλέσει κενά μνήμης. Πόσο μάλλον στους γονείς που έχουν να φροντίσουν -πέρα από όλα τα άλλα- και την ανατροφή του παιδιού. Το ξεχασμένο παιδί είναι ζήτημα μνήμης και όχι αμέλειας, τονίζει ο καθηγητής. «Θα μπορούσε να συμβεί σε όλους», εξηγεί.

Τα στατιστικά τον δικαιώνουν. Έρευνα του 2014 στις ΗΠΑ έδειξε ότι περίπου το 25% των γονέων με παιδιά κάτω των 3 ετών κάποια στιγμή είχαν ξεχάσει ότι το παιδί τους ήταν μαζί τους στο αυτοκίνητο. Άνθρωποι κάθε μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου έχουν ξεχάσει το παιδί τους, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις, τα επεισόδια αφορούν ενήλικες που δεν παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα στις ψυχικές ή τις γνωστικές τους λειτουργίες.

Άγχος και ρουτίνα

Αν το ένα χτύπημα στη μνήμη το φέρνει το άγχος, το άλλο το φέρνει η ρουτίνα και περισσότερο ίσως η έξοδος από τη ρουτίνα. Η αλλαγή στις συνήθειες το καλοκαίρι από αυτές του χειμώνα, διαπιστώνει η έρευνα του Ντάιμοντ, μπορεί να οδηγήσει στο λάθος – και πράγματι είναι κοινός παράγοντας σε πολλά από τα περιστατικά.

Ο καθηγητής εξηγεί σε περιπτώσεις ενός λάθους αυτού του τύπου εμπλέκεται ένα μέρος της μνήμης μας, η προοπτική, που μάς βοηθά να θυμόμαστε να κάνουμε κάτι στο μέλλον και η σημασιολογική, που είναι κατά κάποιο τρόπο ο αυτόματος πιλότος μας, αυτή που μας βοηθά να πηγαίνουμε στη δουλειά από τον ίδιο δρόμο.

Μαζί τα δύο μέρη μας βοηθούν να κάνουμε αλλαγές στη ρουτίνα μας, όπως «να αφήσω το μωρό στον παιδικό σταθμό». Αυτά συνθέτουν τη μνήμη εργασίας, του μέρους της βραχυπρόθεσμης μνήμης που επιτρέπει στον εγκέφαλό μας να συγκρατεί πληροφορίες για ένα σύντομο χρονικό διάστημα ενώ κάνει κάτι άλλο.

Όταν η μνήμη εργασίας δεν λειτουργεί αποτελεσματικά, όπως όταν είμαστε αφηρημένοι ή αγχωμένοι, μπορεί να υπάρξουν καταστροφικές συνέπειες. Αυτό εξηγεί πώς ακόμη και έμπειροι επαγγελματίες παραλείπουν κρίσιμα βήματα ασφάλειας, όπως ένας πιλότος που δεν ρυθμίζει τα πτερύγια για προσγείωση. Το ίδιο συμβαίνει και με τα ξεχασμένα παιδιά στα αυτοκίνητο.

Η παγίδα της καμπίνας του αυτοκινήτου

Την πιο σαφή εξήγηση ως προς το τι συμβαίνει στην καμπίνα του αυτοκινήτου μας όταν κλείνουμε την πόρτα πίσω μας, δίνει σοκαριστικό βίντεο της οργάνωσης PETA. Σε αυτό, κλήθηκε ο σκληροτράχηλος σταρ του αμερικανικού πρωταθλήματος ράγκμπι NFL, Ταϊράν Μάθιο να μπει στο ρόλο του πειραματόζωου.

Σε μια μέρα που η εξωτερική θερμοκρασία έφτανε τους 32 βαθμούς Κελσίου, ο Ταϊράν κλειδώθηκε σε ένα αυτοκίνητο για να καταγράψει τι συμβαίνει. Μόλις στα 2 λεπτά, το εσωτερικό του αυτοκινήτου έφτασε τους 36 βαθμούς. Στα οκτώ λεπτά, οπότε και ο Ταϊράν ήταν στα όρια της λιποθυμίας και τα παράτησε, η θερμοκρασία πλησίαζε τους 50 βαθμούς. Ακόμη και σε ημέρα με θερμοκρασία 25 βαθμών, μετά το δεκάλεπτο η θερμοκρασία στο εσωτερικό του αυτοκινήτου ξεπερνά τους 71 βαθμούς.

Σε περίπτωση θερμοπληξίας, η θερμοκρασία του σώματος του θύματος ξεπερνά τους 41 βαθμούς Κελσίου. Γρήγορα οδηγείται σε σοκ. Το μυοκάρδιό του, παθαίνει άμεση θερμική βλάβη, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι η καρδιά του αρχίζει τις αρρυθμίες και δεν παρέχει το απαραίτητο αίμα. Σχεδόν αμέσως, αρχίζουν οι εγκεφαλικές βλάβες (λόγω της μειωμένης ροής αίματος), που συνοδεύονται από πόνους στους μύες, αγγειακά επεισόδια κ.α. Λίγο αργότερα, έρχεται ο θάνατος.

Η (επικίνδυνη) νέα ρουτίνα

Η αλλαγή ρουτίνας, όπως, για παράδειγμα, να πάει το παιδί στον σταθμό ο πατέρας αντί για την μητέρα, είναι το αίτιο πίσω από πολλές τραγωδίες με ξεχασμένα παιδιά.

Αν μάλιστα δεν υπάρχει κάποιο εξωτερικό σύνθημα, όπως να δει την τσάντα με τις πάνες ή να ακούσει το μωρό, ο εγκέφαλος του γονέα παραμένει στον αυτόματο πιλότο. Μπορεί ακόμη να δημιουργήσει μια ψευδή ανάμνηση ότι το παιδί είναι ασφαλές. Το γεγονός ότι τα παιδικά καθίσματα των αυτοκινήτων τοποθετούνται με την πλάτη στον οδηγό, με αποτέλεσμα να μην τα βλέπουν οι γονείς τους όταν κλειδώνουν είναι και αυτό παράγοντας κινδύνου.

Πέρα από την συνειδητοποίηση ότι αυτού του είδους τα κενά μπορούν να συμβούν σε όλους, μια λύση για να τα αποφύγουμε θα μπορούσε να είναι να ακυρώνουμε με κάποιο τρόπο το μοτίβο της συνήθειας. Ακόμη και αν αφήσουμε τη τσάντα με τα πράγματα του μωρού δίπλα μας, αρκεί για να ξυπνήσει.

Συμβαίνει σε όλους

Προς το παρόν, η επιστημονική έρευνα για το Σύνδρομο του Ξεχασμένου Μωρού είναι πολύ περιορισμένη, γιατί επικεντρώνεται στις καταστάσεις που προκαλούν τον θάνατο των παιδιών και λιγότερο στις συνθήκες που οδήγησαν τους γονείς στο λάθος.

Αλλά το μοτίβο είναι κοινό και διακρίνεται εύκολα: είναι ένα μοιραίο λάθος που μπορεί να συμβεί σε όλους.