Θρεπτικό, το γάλα διατίθεται στην αγορά σε διάφορες εκδοχές: αγελαδινό, κατσικίσιο, πρόβειο, βουβαλίσιο ή ακόμη και γαϊδούρας.
Στα ράφια των καταστημάτων εν τω μεταξύ υπάρχει πια πλήθος φυτικών υποκατάστατων, παραγόμενων π.χ. από σόγια, αμύγδαλο, βρώμη, καρύδα, καρύδια, φουντούκι ή ρύζι.
Τώρα, startups στον τομέα της τεχνολογίας τροφίμων πηγαίνουν τις εναλλακτικές μορφές γάλακτος σε άλλο επίπεδο, παράγοντας αγελαδινό γάλα και συναφή προϊόντα… χωρίς καν αγελάδες.
Πώς γίνεται αυτό;
Σε βιολογικά εργαστήρια, με μύκητες ή άλλους μικροοργανισμούς, στους οποίους εισάγεται το γενετικό υλικό που κωδικοποιεί τις βασικές πρωτεΐνες (πρωτεΐνη ορού και καζεΐνη) του αγελαδινού γάλακτος.
Αναπτυσσόμενοι σε δεξαμενές ζύμωσης, αυτοί παράγουν με τη σειρά τους ποσότητες των πρωτεϊνών, που στη συνέχεια χρησιμοποιούνται για την παραγωγή γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων, χωρίς να έχει εμπλακεί σε οποιοδήποτε στάδιο η ζωική παραγωγή.
Αν και ο κλάδος αυτός της κυτταρικής γεωργίας είναι ακόμη νέος, οι νεοφυείς επιχειρήσεις που επικεντρώνονται σε αυτόν αυξάνονται και πληθύνονται, το ίδιο και οι επενδύσεις.
Στα διαφημιζόμενα προτερήματα του νέου τύπου τεχνητού γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων συγκαταλέγεται το γεγόνος ότι, ως εργαστηριακά παραγόμενα, δεν περιέχουν λακτόζη, ορμόνες ή χοληστερόλη (αν και δεν θεωρούνται κατάλληλα για άτομα με αλλεργία στα γαλακτοκομικά).
Δεδομένου ότι στη διαδικασία δεν εμπλέκεται η ζωϊκή παραγωγή, περιγράφονται ως φιλικά για χορτοφάγους και vegan.
Ως σημαντικό ατού προβάλλεται το ότι, αφαιρώντας την κτηνοτροφία από την «εξίσωση», η παραγωγή γάλακτος και γαλακτοκομικών έχει μικρό αποτύπωμα άνθρακα, συμβάλλοντας στη μείωση των εκπομπών μεθανίου -από τα ισχυρότερα αέρια του θερμοκηπίου- και στον περιορισμό της αποψίλωσης δασικών εκτάσεων για τη δημιουργία βοσκοτόπων.
Ζητούμενο βέβαια παραμένει η έγκριση των εκάστοτε ρυθμιστών αρχών, το υψηλό κόστος του νέου αυτού τύπου προϊόντων, η ποιοτική ανταγωνιστικότητά τους ως προς τα ζωϊκά προϊόντα και η προοπτική μιας βιομηχανικής κλίμακας παραγωγής.
Προς το παρόν, από τις πιο δραστήριες του κλάδου θεωρείται μία start-up με έδρα την Καλιφόρνια, με την επωνυμία Prefect Day.
Προϊόντα της, από γάλα έως παγωτά, βρίσκονται ήδη στα ράφια καταστημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Χονγκ Κονγκ. Στα άμεσα σχέδιά της είναι να κυκλοφορήσει και τυρί κρέμα.
Στον ανταγωνισμό έχουν μπει και άλλες νεοφυείς εταιρείες, όπως π.χ. η New Culture, επίσης από την Καλιφόρνια, που αναπτύσσει τυροκομικά προϊόντα μέσω της διαδικασίας μικροβιακής ζύμωσης στο εργαστήριο, χωρίς να χρησιμοποιούνται αγελάδες.
Τελευταία προσθήκη στον διεθνή ανταγωνισμό αποτελεί η ισραηλινή Imagindairy, που προ ημερών συγκέντρωσε χρηματοδότηση-ρεκόρ από επενδυτές, ύψους 13 εκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με τον συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλό της, Δρ.Εγιάλ Άφεργκαν, η εταιρεία με έδρα το Τελ Αβίβ είχε αναπτύξει έναν απλούστερο τρόπο για να απομονώσει τις πρωτεΐνες του αγελαδινού γάλακτος από τους μικροοργανισμούς, στοχεύοντας έτσι σε βιομηχανικής κλίμακας παραγωγή έως το 2023.
Κατά την Κάρλοτ Λούκας, στέλεχος του Good Food Institute (GFI) -μη κερδοσκοπικής οργάνωσης, που μεταξύ άλλων υποστηρίζει την κυτταρική γεωργία- κάτι τέτοιο θα άλλαζε τους όρους του «παιχνιδιού» στη βιομηχανία τροφίμων, ενόσω οι εθνικές οικονομίες προσπαθούν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που απαιτούν οι στόχοι επίτευξης της κλιματικής ουδετερότητας (για την πλειονότητα των δυτικών κρατών έως το 2050).
Μόνο στα τρία πρώτα τρίμηνα του 2021, επισημαίνει, οι επενδύσεις σε εταιρείες που παράγουν ζωικές πρωτεΐνες μέσω ζύμωσης από μικροοργανισμούς εκτινάχθηκαν στα 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια, από 597 εκατομμύρια δολάρια που ήταν πέρυσι.
Αναπάντητο ερώτημα πάντως παραμένει η στάση ρυθμικών αρχών, καταναλωτών, βιομηχανιών στην κλάδο τροφίμων επαγγελματιών του γεωργικού τομέα.
Με όλα αυτά ως φόντο, εν τω μεταξύ, εντείνεται πλέον ο ανταγωνισμός μεταξύ νεοφυών εταιρειών ακόμη και για την παραγωγή μητρικού γάλακτος εργαστηρίου, με βάσει κύτταρα, ως εναλλακτική στη βρεφική φόρμουλα…
