Δεν είναι παρά μια μικρή λεπτομέρεια της εκτεταμένης μεταρρύθμισης που αναμένεται να επιδιώξει ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ στη μεταναστευτική νομοθεσία.
Όμως η συμβολική σημασία της είναι τεράστια.
Το νομοσχέδιο που πρότεινε ο Μπάιντεν, αν υπερψηφιστεί θα αφαιρέσει τη λέξη «ξένος» από την αμερικανική μεταναστευτική νομοθεσία, αντικαθιστώντας τη με τον όρο «άτομο χωρίς υπηκοότητα».
Πρόκειται για ένα πρώτο βήμα της προσπάθειας οι ΗΠΑ να αναγνωρίσουν την ταυτότητά τους ως «έθνος μεταναστών», όπως αναφέρει η περίληψη του νομοσχεδίου, την οποία δημοσίευσε η νέα κυβέρνηση.
Ο όρος «παράνομος ξένος», με τη λέξη ξένος να αποδίδεται στο πρωτότυπο ως «alien» (ναι, την ίδια λέξη που περιγράφει και τους… εξωγήινους) εδώ και καιρό προκαλεί διαμαρτυρίες υπερασπιστών των δικαιωμάτων των μεταναστών, που υποστηρίζουν ότι αφαιρεί από τους μετανάστες την ανθρώπινη υπόστασή τους. Στη γλώσσα μας, θα αντιστοιχούσε στη χρήση του όρου «λαθρομετανάστες» από την ελληνική νομοθεσία.
Μετατράπηκε, όμως, σε ακόμη πιο «ευαίσθητο» σημείο κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Τραμπ, με ορισμένους κορυφαίους αξιωματούχους να ενθαρρύνουν τη χρήση τους από τη μία πλευρά, και αρκετές πολιτείες και τοπικές κυβερνήσεις να λαμβάνουν μέτρα για την απαγόρευσή της.
«Η αλλαγή ρητορικής ήδη την πρώτη μέρα της διακυβέρνησής του, με την Κάμαλα Χάρις, την κόρη μεταναστών, για μένα δεν είναι απλώς συμβολική… είναι θεμελιώδης», υποστήριξε ο Χοσέ Αντόνιο Βάργκας, παράτυπος μετανάστης που συμμετέχει στην οργάνωση Define America, η οποία ασκεί πιέσεις για πιο ακριβείς αναπαραστάσεις των μεταναστών, μιλώντας στο CNN.
«Ο τρόπος που περιγράφουμε τους ανθρώπους πραγματικά έχει σημασία. Επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο τους αντιμετωπίζουμε», εξηγεί ο Βάργκας. «Ο τρόπος που μιλάμε για τους μετανάστες, διαμορφώνει πολιτικές. Ορίζει τα θέματα προς συζήτηση. Αναγνωρίζει ότι μιλάμε για ανθρώπινα όντα και τις οικογένειές τους».
Ο κώδικας των ΗΠΑ ορίζει τον «ξένο» ως «κάθε πρόσωπο που δεν είναι πολίτης ή δεν κατάγεται από τις ΗΠΑ».
Στο παρελθόν, αξιωματούχοι χρησιμοποιούσαν τη συχνότητα με την οποία εμφανίζεται ο όρος στην αμερικανική νομοθεσία ως δικαιολογία για τις δικές τους επιλογές λέξεων.
Το 2018, ο πρώην Γενικός Εισαγγελέας, Τζεφ Σέσιονς, σύστησε στους εισαγγελείς να χαρακτηρίζουν κάθε άτομο που βρίσκεται παράνομα στις ΗΠΑ ως «παράνομο ξένο» αναφερόμενος στον κώδικα των ΗΠΑ, σε ένα εσωτερικό e-mail που απεύθυνε σε ολόκληρη την υπηρεσία του.
Τον όρο «alien» εννοείται ότι χρησιμοποιούσε και ο Τραμπ στις ομιλίες του για τους υποτιθέμενους κινδύνους της ανεξέλεγκτης παράνομης μετανάστευσης.
Μιλώντας στα σύνορα με το Μεξικό την περασμένη εβδομάδα, σε μια από τις τελευταίες ομιλίες του ως προέδρου, ο Τραμπ χρησιμοποίησε τον όρο τουλάχιστον πέντε φορές.
«Είμαστε το προαιώνιο φόβητρο της κυβέρνησης Τραμπ», τονίζει ο Βάργκας. «Κάθε φορά που ο Τραμπ είχε μπελάδες, άρχιζε να μιλά για τους «παράνομους» και για τα σύνορα».
Όμως δεν υπερασπίζονταν αυτού του είδους τη γλώσσα όλα τα μέλη της κυβέρνησης Τραμπ.
Σε συνέντευξή του στη Washington Post που δημοσιεύθηκε λίγο πριν την παραίτησή του από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας το 2019, ο Κέβιν Μακάλιναν δήλωσε στην εφημερίδα ότι απέφευγε τη φράση «παράνομοι ξένοι», επιλέγοντας να περιγράφει τους ανθρώπους ως «μετανάστες».
«Πιστεύω ότι οι λέξεις έχουν τεράστια σημασία», είχε τονίσει ο Μακάλιν στην Post. «Αν αποξενώσεις το μισό ακροατήριό σου εξαιτίας της ορολογίας σου, είναι σχεδόν αδύνατον να κερδίσεις την οποιαδήποτε διαφωνία».
Δεν είναι η πρώτη προσπάθεια αναδιατύπωσης του συγκεκριμένου όρου. Η Καλιφόρνια διέγραψε τη λέξη «alien» από τον πολιτειακό κώδικα εργατικής νομοθεσίας ήδη από το 2015.
Η πόλη της Νέας Υόρκης έχει επίσης απομακρύνει από πέρσι τον όρο από το καταστατικό και τον διοικητικό της κώδικα από πέρσι.
Σε οδηγίες που εξέδωσε το 2019, η πόλη της Νέας Υόρκης απαγόρευσε τη χρήση του όρου «παράνομος ξένος», όταν αυτός χρησιμοποιείται «με στόχο να υποτιμήσει, να εξευτελίσει ή να παρενοχλήσει ένα πρόσωπο». Επιπλέον προειδοποίησε ότι οι παραβιάσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πρόστιμα ύψους ακόμη και $250.000.
Επίσης στη διάρκεια της περσινής χρονιάς, δυο βουλευτές από το Κολοράντο εισήγαγαν νομοσχέδιο που θα αντικαθιστούσε τον όρο «παράνομος ξένος» με τον όρο «παράτυπος μετανάστης». Το νομοσχέδιο, όμως, δεν έφτασε καν μέχρι την πολιτειακή γερουσία για να κατατεθεί προς ψήφιση.
Μια από τις πρώτες φορές που η χρήση του όρου «alien» έγινε αντικείμενο εκτεταμένης προσοχής στη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ ήταν το 2017, όταν αξιωματούχοι δημοσίευσαν μια ανοιχτή γραμμή για θύματα «εγκλημάτων που πραγματοποιήθηκαν από απελάσιμους ξένους».
Μετά από αυτό, φαρσέρ πλημμύρησαν τη γραμμή καταγγέλλοντας εγκλήματα από… εξωγήινους και ανταλλάσσοντας παραδείγματα στα κοινωνικά δίκτυα γύρω από την εγκληματικότητα των… Αρειανών και των ΑΤΙΑ.
Ο Βάργκας, όμως, τονίζει στο CNN ότι τόσο αυτός ο όρος όσο και άλλοι, χρησιμοποιούνται για να δαιμονοποιήσουν τους μετανάστες. Επομένως, δεν είναι καθόλου αστείοι.
«Η γλώσσα έχει δύναμη. Και νομίζω ότι το είδαμε αυτό στην κυβέρνηση Τραμπ, πώς χρησιμοποιούσε όρους που αφαιρούσαν την ανθρώπινη υπόσταση και πώς υποβάθμιζε τη γλώσσα και στη συνέχεια υποβάθμιζε τους ανθρώπους», εξηγεί. «Αν τους λες «ξένους» φυσικά και θα τους βάλεις στη φυλακή, φυσικά και θα τους κλειδώσεις, φυσικά και δεν θα σε νοιάζει αν τα παιδιά χωρίζονται από τους γονείς τους».
Σύμφωνα με τον Βάργκας, η προσπάθεια της νέας κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει γλώσσα που να αντιμετωπίζει τους μετανάστες με μεγαλύτερο σεβασμό, είναι αιτία να ελπίζει ότι οι απόψεις ορισμένων Αμερικανών για τους παράτυπους μετανάστες θα αλλάξουν. Η αλλαγή μιας μόνο λέξης, υποστηρίζει, θα μπορούσε να έχει τεράστια επίδραση σε εκατομμύρια ανθρώπους.
