Μήνυμα προς την Τουρκία στέλνει η ελληνική κυβέρνηση μετά το πράσινο φως που άναψε το Συμβούλιο της Επικρατείας για την επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο και τα Ιόνια νησιά μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου.

Το μήνυμα γίνεται ακόμα ηχηρότερο προς τη γείτονα χώρα όταν υπογραμμίζεται ότι, σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών της 10ης Δεκεμβρίου 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), η οποία «αποτυπώνει διεθνές εθιμικό δίκαιο», η ελληνική κυβέρνηση «επιφυλάσσεται για την άσκηση και στις λοιπές περιοχές της επικρατείας της των αντίστοιχων δικαιωμάτων της».

Η επέκταση των χωρικών υδάτων στην περιοχή του Ιονίου, σύμφωνα με τη Διεθνή Συνθήκη περί Δικαίου της Θάλασσας, αυτόματα μεταφράζεται σε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), δηλαδή σε θαλάσσια έκταση, εντός της οποίας ένα κράτος έχει δικαίωμα έρευνας ή άλλης εκμετάλλευσης των θαλασσίων πόρων, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής ενέργειας από το νερό και τον αέρα.
Την ίδια στιγμή, η χάραξη ευθειών γραμμών βάσης στην θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και το κλείσιμο των κόλπων, καθώς και η επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο ανοίγουν τον δρόμο για τη σύνταξη του συνυποσχετικού Ελλάδας – Αλβανίας για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, με αντικείμενο την επίλυση της διαφοράς για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, κάτι το οποίο ήδη έχει συμφωνηθεί προφορικά κατά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στα Τίρανα και τη συνάντηση που είχε με τον Αλβανό πρωθυπουργό Εντι Ράμα.

Η διαφορά αυτή κρατεί από το 2009, όταν η χώρα μας υπέγραψε συμφωνία θαλάσσιων ζωνών, η οποία όμως ακυρώθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας ως ελλιποβαρής προς τη γείτονα χώρα.
Τώρα, στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο είχε κατατεθεί σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που φέρει την υπογραφή του πρωθυπουργού και των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου και αφορούσε «το κλείσιμο κόλπων και χάραξης ευθειών γραμμών βάσης στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου». Δηλαδή το σχέδιο διατάγματος αφορά την επέκταση των χωρικών υδάτων από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στη θαλάσσια περιοχή από το βορειότερο σημείο των Ιονίων νήσων (Διαπόντια Νησιά ή Νήσοι Οθωνοί) μέχρι το Ταίναρο.

Τα Διαπόντια Νησιά

Υπενθυμίζεται ότι τα Διαπόντια είναι ένα σύμπλεγμα 11 νησιών που αποτελείται από τρία μεγαλύτερα νησιά και μερικές άλλες νησίδες βόρεια-βορειοδυτικά της Κέρκυρας σε απόσταση 9-20 χλμ. από αυτή. Το νησιωτικό αυτό σύμπλεγμα αποτελείται από τους Οθωνούς, το μεγαλύτερο από τα Διαπόντια νησιά, την Ερείκουσσα και το Μαθράκι και τις ακατοίκητες νησίδες Διάκοπο, Διάπλο, Καράβι, Καστρινό, Λειψώ (ή Βάρκα), Οστρακο, Πλάκα (ή Αγκυρα), Πλατειά και Τραχειά. Επίσης, το νησί Σάσων, δυτικά της Αλβανίας, αποτελεί μέρος αυτού του συμπλέγματος.

Σύμφωνα με το σχέδιο διατάγματος, κλείνουν οι 39 κόλποι και όρμοι που υπάρχουν στην επίμαχη περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων νήσων και χαράσσονται ευθείες γραμμές για τη μέτρηση του εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης. Παράλληλα, τα ύδατα που περικλείονται από τις ακτές των κόλπων αυτών και τις ευθείες γραμμές, προσδιορίζουν με τον τρόπο αυτό τα εσωτερικά ύδατα, στα οποία εφαρμόζεται η δεύτερη παράγραφος του άρθρου 8 της UNCLOS που αναγνωρίζει «το δικαίωμα αβλαβούς διέλευσης». Το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ (πρόεδρος η Αικατερίνη Χριστοφορίδου και εισηγητής ο πάρεδρος Δημήτρης Πυργάκης) επεξεργάστηκε νομοπαρασκευαστικά το εν λόγω σχέδιο διατάγματος και με την υπ’ αριθμ. 215/2020 γνωμοδότησή του το έκρινε νόμιμο.

Οπως επισημαίνουν οι σύμβουλοι Επικρατείας, στο σχέδιο διατάγματος αναφέρεται ότι «η Ελληνική Δημοκρατία επιφυλάσσεται για την άσκηση και στις λοιπές περιοχές της επικράτειάς της των αντίστοιχων δικαιωμάτων της, όπως αυτά απορρέουν από τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας η οποία αποτυπώνει διεθνές εθιμικό δίκαιο».

Η αναφορά αυτή, σημειώνει το ΣτΕ, «στοιχεί προς τη δήλωση στην οποία προέβη η Ελληνική Δημοκρατία κατά την επικύρωση της σύμβασης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 310 αυτής, σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα,
επικυρώνοντας τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας διασφαλίζει όλα τα δικαιώματά της και αναλαμβάνει όλες τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη σύμβαση».

Και υπογραμμίζουν οι σύμβουλοι Επικρατείας: «Η Ελλάδα θα αποφασίσει πότε και πώς θα ασκήσει τα εν λόγω δικαιώματα σύμφωνα με την εθνική της στρατηγική. Τούτο δεν σημαίνει ούτε κατ’ ελάχιστον απεμπόληση εκ μέρους της των δικαιωμάτων αυτών».

Δεν παραλείπουν, δε, οι δικαστές του ΣτΕ να επισημάνουν ακόμη ότι, σύμφωνα με την UNCLOS, είναι νόμιμη η διάταξη του σχεδίου διατάγματος με την οποία «διευκρινίζεται ότι η Ελληνική Δημοκρατία ασκεί μεν προς το παρόν τα απορρέοντα από τη σύμβαση δικαιώματά της στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου Πελάγους και των Ιονίων νήσων μέχρι του ακρωτηρίου Ταίναρο της Πελοποννήσου, επιφυλάσσεται όμως ρητώς να ασκήσει τα αντίστοιχα δικαιώματά της και στις λοιπές περιοχές της επικρατείας σε επόμενο χρόνο».